Շավնաբադի Սբ. Գևորգ Ուխտատեղի :: ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՊԱՏՄԱԿԱՆ ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐ

Շավնաբադի Սբ. Գևորգ Ուխտատեղի

Վրաստան / Գարդաբան / Շավնաբադ

Տեղադրություն

Շավնաբադի Սբ. Գևորգ ուխտատեղին գտնվում է ներկայիս Գարդաբանի շրջանում, Կուր գետի հարավային (աջափնյակ) կողմով ձգվող լեռնաճյուղի 798 մ (ծովի մակերևույթից) բարձրություն ունեցող փոքրիկ գագաթներից մեկի վրա: Վայրը՝ համահավասար չափով (2 կմ) հեռու է ինչպես Կուր գետից (դեպի հարավ), այնպես էլ Թելեթ գյուղի համանուն ուխտատեղիից (դեպի արևելք): Ի դեպ, չնայած իր ոչ այնքան բարձր դիրքին, այնուամենայնիվ, վերելքը զգալի է գետի կողմից: Կուրը վանքասարի ստորոտում հոսում է ընդամենը՝ 370 մ բարձրության վրա:

Սամվել Կարապետյան, Վրաց պետական քաղաքականությունը, և հայ մշակույթի հուշարձանները, Երևան, 1998, էջ 70:

Պատմություն

Շավնաբադի Սբ. Գևորգ եկեղեցին կառուցվել է Բուրթիկյանց տոհմի միջոցներով:

Սամվել Կարապետյան, Վրաց պետական քաղաքականությունը, և հայ մշակույթի հուշարձանները, Երևան, 1998, էջ 70:

1926 — 1927 թթ․

1926 թ. հուլիսին կառավարության որոշմամբ եկեղեցին փակվել է, բայց շնորհիվ մերձակա քահանա ու միաժամանակ ուխտատեղիի վանահայր Գևորգ Տեր-Ղազարյանի ջանքերի՝ 1927 թ. հոկտեմբերին եկեղեցին վերաբացվել է:

Սամվել Կարապետյան, Վրաց պետական քաղաքականությունը, և հայ մշակույթի հուշարձանները, Երևան, 1998, էջ 70:

Նորոգություն
1885 թ․

1885 թ. Տեր Հովհաննեսը նորոգել է ուխտատեղի սենյակները:

Սամվել Կարապետյան, Վրաց պետական քաղաքականությունը, և հայ մշակույթի հուշարձանները, Երևան, 1998, էջ 70:

1912 — 1913 թթ․

1912-13 թթ. նոր տարվա գիշերվա ուժեղ փոթորկից վնասված եկեղեցու ծածկն ու ուխտավորների սենյակները նորոգվել են Միքայել վարդապետ Դավթյանցի նախաձեռնությամբ:

Սամվել Կարապետյան, Վրաց պետական քաղաքականությունը, և հայ մշակույթի հուշարձանները, Երևան, 1998, էջ 70:

1844 — 1945 թթ․

1944-45 թթ. Վրաստանի Հայոց Հոգևոր Խորհրդի որոշմամբ Շավնաբադի վանքում կատարվել են վերականգնողական աշխատանքներ:

Սամվել Կարապետյան, Վրաց պետական քաղաքականությունը, և հայ մշակույթի հուշարձանները, Երևան, 1998, էջ 70:

Նկարագրություն
1888 թ․

1888 թ. պրն. Բայանդուրյանցը ձեռնամուխ է եղել մինչև 2000 ռ. ծախսով զանգակատուն կառուցելու գործին:

Սամվել Կարապետյան, Վրաց պետական քաղաքականությունը, և հայ մշակույթի հուշարձանները, Երևան, 1998, էջ 70:

1902 թ․

1902 թ. թիֆլիսեցիներ Սոֆիա Չիթախյանցն ու իշխանուհի Մարիամ Բեգթաբեկյանցն իրենց ծախսով կառուցել են Շավնաբադի եկեղեցի տանող ճանապարհը:

Սամվել Կարապետյան, Վրաց պետական քաղաքականությունը, և հայ մշակույթի հուշարձանները, Երևան, 1998, էջ 70:

Վկայություն, Հայերեն, Ձեռագիր 1997 թ․

Վկայություն ըստ Վազգեն Ամիրխանյանի.
«1960-ական թվերին ես ազատ ժամերին հաճախ էի լինում Թիֆլիսի արվարձաններում, հատկապես գրավիչ Շավնաբադի Սբ. Գևորգ ուխտա տեղում: Հստակ հիշում եմ եկեղեցու զանգակատան արևմտյան պատի մարմարե սալիկը, գեղեցիկ արձանագրությամբ (գրությունը հուշում էր որ զանգակատունը կառուցել էր վաճառական և հայոց բարեգործական ընկերության անդամ Գ. Բայանդուրյանցը՝ 1888 թվին): Ցավոք, 1976 թվին, երբ կրկին այցելեցի այդ սրբավայրը արդեն պոկել տարել էին նշված քարը: Ես մի պահ քարացա տեղում, վշտացած և հուզված դիմեցի տեղի պահակին: Վերջինս հայտնեց, որ շրջանային ղեկավարությունից էին եկել սև Վոլգայով և իրենց հետ բերած բանվոր ուժերով հանեցին ու տարան»:

Ամիրխանյան Վազգեն, 26.07.97 թ. հրատ. Սամվել Կարապետյան, Վրաց պետական քաղաքականությունը, և հայ մշակույթի հուշարձանները, Երևան, 1998, էջ 69:

Տեսակը Փաստաթուղթ
Տեսքը նշված չէ
Հեղինակը Վազգեն Ամիրխանյան
Աղբյուրը Ականատեսի ձեռագիր վկայություն
Տարեթիվ 1997 թ․

Վկայություն, Հայերեն, Տպագիր, Յուրացում 1997 թ․

ԵՎՍ ՄԻ ՕՏԱՐՎԱԾ ՀԱՅՈՑ ՈՒԽՏԱՏԵՂԻ
Ներկայիս Վրաստանի Հանրապետության տարածքում մեծաքանակ հայկական հուշարձանների շարքում այնքան էլ բազմաքանակ չեն հայտնի ուխտատեղիները: Այնպիսի ուխատեղիներ, որոնց հռչակը տարածված էր մինչև իսկ Անդրկովկասի սահմաններից դուրս բնակվող հայերի շրջանում, Վրաստանում հիշատակելի են թերևս միայն՝ 4-ը: Թելեթի Սբ. Գևորգը, Փոքր Բոլնիսի Ս. Գևորգը, Կրծանիսի Ծիրանավորը (Սբ. Գեղարդավանք) և Շավնաբադի Սբ. Գևորգը: Ի դեպ, տասնամյակներ շարունակ այդ ուխտատեղիներից ստացված եկամուտներով իր գոյությունն է պահպանել Թիֆլիսի մեծանուն «Ներսիսյան» դպրոցը: Թվարկված հայկական բոլոր այս ուխտատեղիները, մինչև իսկ բոլշևիկյան կարգերի հաստատման սկզբնական դժնդակ տարիներին ու ստալինյան բռնապետության, օրոք մնացել են իրենց օրինական տերերի ձեռքը և անգամ նորոգվել են, իսկ ահա վերջին տարիներին, սկսած 1989-ից, մեկը մյուսի հետևից բռնագրավվել, նորոգումների անվան ներքո՝ ձևափոխվել ու յուրացվել են վրաց հոգևոր ու պետական իշխանությունների կողմից համատեղ իրականացված գործողությունների միջոցով: Պարբերական մամուլի միջոցով հայ հասարակությունն արդեն տեղյակ է, թե միայն վերջին տարիներին Թբիլիսիում և այլուր քանի-քանի հայոց եկեղեցիներ են վրացականացվել: Ինչ վերաբերում է մեծահռչակ հիշյալ 4 ուխտատեղիներին, որոնք անխտիր կերպով վրացականացվել են վերջին տարիներին, ապա դրանցից մեկի, այն է՝ Թելեթի Սբ. Գևորգի մասին բոլորովին վերջերս մի ընդարձակ նյութով արդեն ներկայացրել ենք նրա ավերման-ձևափոխման գործողությունների մանրամասները («Առերեսում» ամսաթերթ, թիվ 21), իսկ ահա այժմ սույն շարադրանքով կփաստենք իր համբավով Թելեթի Սբ. Գևորգին բնավ չզիջող՝ Շավնաբադի Սբ. Գևորգ ուխատեղիի վրացականացման մանրամասները: ՈՒԽՏԱՏԵՂԻԻ ՕՏԱՐՈՒՄԸ: 1989-91 թթ. ընթացքում վրաց հոգևոր իշխանությունները Շավնաբադի հայոց Սբ. Գևորգ ուխատեղիում, առանց Վրաստանի թեմական հայոց առաջնորդին տեղեկացնելու և թույլտվություն ստանալու, իրականացրին խիստ ինքնատիպ «վերանորոգումներ»: Արդյունքում՝ հնամենի եկեղեցին զրկվեց հայոց եկեղեցիներին բնորոշ բոլոր էական հատկանիշներից (մկրտարանի քարակերտ ավազանը, խորանի բարձր բեմը, պատերում ագուցված խաչքարերն ու արձանագրությունները): Քարակերտ սալահատակը փոխարինվեց հասարակական բաղնիք հիշեցնող մետլախով (շախմատաձև շարվածքով): Տեղահան արվեցին ու ոչնչացվեցին նաև ուխտատեղիի բակի հայագիր շիրմաքարերը: Այդ ամենից հետո եկեղեցին օծվեց վրաց եկեղեցու ծեսով ու այլևս սկսեց գործել իբրև վրացական»:

Սամվել Կարապետյան, «Հայոց աշխարհ», N 70 20 սեպտեմբերի, 1997 թ., էջ 8:

Տեսակը Փաստաթուղթ
Տեսքը նշված չէ
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան «Հայոց աշխարհ», N 70, 20 սեպտեմբերի, 1997 թ., էջ 8:
Աղբյուրը Մամուլի հրատարակություն
Տարեթիվ 1997 թ․