Եկեղեցի :: ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՊԱՏՄԱԿԱՆ ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐ

Եկեղեցի 10 — 11 դդ․

Վրաստան / Ջավախք / Ախալքալաք / Ալաստան

Պատմություն
10 — 11 թթ․

Թվագրվում է Ժ-ԺԱ դարերով:

Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 47:

1830 թ․

Ամենայն հավանականությամբ, ի սկզբանե բյուզանդածես եկեղեցի է եղել, բայց 1830-ականներին հայաթափ գյուղատեղիում հաստատված հայ-կաթոլիկներն այն նորոգել և օծել են որպես հայ-կաթոլիկ եկեղեցի, որը շուրջ քառորդ դար գործել է իբրև ծխական:

Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 47:

1856 թ․

1856 թ., երբ դրանից քիչ արևմուտք հիմնվում է նոր և ավելի ընդարձակ եկեղեցի, հնի փայտե ծածկը մասամբ քանդում են. «...զեկեղեցին Ալաստանու քայքայեալ են հայ կաթոլիկք և զնիւթեղէնսն ի գործ եդեալ ի վերայ շինութեան նոր եկեղեցւոյ իւրեանց...»:

«Օրացոյց եւ պատկեր տօնից», Թիֆլիս, 1916, էջ 81: Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 56, ց. 1, գ. 3436, թ. 8։ Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 47:

Ճարտարապետություն

Եկեղեցին այժմ էլ կանգուն է, միայն քայքայված է տանիքը: Որմերը հարուստ են վաղ միջնադարին բնորոշ հավասարաթև խաչաքանդակներով: Կառուցված է սրբատաշ քարով: Արտաքին չափերն են՝ 11,5 x 6,56 մ:

Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 47:

Արձանագրություն, Վրաց Մեսրոպատառ, Փորագիր, Հիշատակագրություն

Եկեղեցու արևելյան ճակատին, լուսամուտի երկու կողմերում պահպանվել է վրաց մեսրոպատառ դժվարընթեռնելի երկու արձանագրություն.
ესე მე ნო|შელმან | დავდე | ქვაჲ Թարգմ. Այս ես Նոշելս դրեցի քարը:

Brosset M., Mélanges asiatiques. t. II, 2e et 3e1, St. Pétersburg, 1854, էջ 342։ Ростомов И., Ахалкалакский уезд в археологическом отношении.– Сборник Материалов для Описания Местностей и Племен Кавказа, вып. XXV, 1898, էջ 31։ ცისკარიშვილი, ვ. նշվ. աշխ., էջ 123: ბერძენიშვილი ნ., նշվ. աշխ., էջ 158: სილოგავა ვ., მრავალთავი, ვიი, էջ 171: “ჯავახეთი. ისტორიულ-ხუროთმოძღვრული გზამკვლევი”, էջ 71: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 47: Ծանոթ. Ն. Բերձենիշվիլին գտնում է, որ վիմագիրը կերտվել է ԺԳ դ-ից վաղ ընկած շրջանում: Վ. Սիլոգավան այն թվագրում է Ժ-ԺԱ դարերով:

Տեսակը Գրչանկար
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գծանկար

Արձանագրություն, Վրաց Մեսրոպատառ, Փորագիր, Հիշատակագրություն

ესე მე დ(ა)ჩ(ი)მ დ(ავ)ს(უ)ი | საოლისძემან. Թարգմ. Այս ես Դաչիմ Սաուլի որդիս տեղադրեցի:

Brosset M., Mélanges asiatiques. t. II, 2e et 3e1, St. Pétersburg, 1854, էջ 343: Ростомов И., Ахалкалакский уезд в археологическом отношении.– Сборник Материалов для Описания Местностей и Племен Кавказа, вып. XXV, 1898, էջ 31։ ცისკარიშვილი ვ., նշվ. աշխ., էջ 123։ ბერძენიშვილი ნ., նշվ. աշխ., էջ 158: სილოგავა ვ., მრავალთავი, ვიი, էջ 171: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 48: Ծանոթ. Ն. Բերձենիշվիլին գտնում է, որ վիմագիրը կերտվել է ԺԳ դ-ից վաղ ընկած շրջանում: Վ. Սիլոգավան այն թվագրում է Ժ-ԺԱ դարերով:

Տեսակը Գրչանկար
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գծանկար

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Ուղղությունը ⇓ Հարավից
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Սեւ-սպիտակ նեգատիվ
Տարեթիվ 1988 — 1989 թթ․

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը հատված
Ուղղությունը ⇙ Հարավ-արևմուտքից
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Սեւ-սպիտակ նեգատիվ
Տարեթիվ 1988 — 1989 թթ․

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը հատված
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Սեւ-սպիտակ նեգատիվ
Տարեթիվ 1988 — 1989 թթ․

Հարավային ճակատից բացված միակ մուտքը:

Տեսակը Չափագրություն
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գծագիր

Հատակագիծ

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը մանրամաս
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Սեւ-սպիտակ նեգատիվ
Տարեթիվ 1988 — 1989 թթ․

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 1988 — 1989 թթ․