Հին Եկեղեցի :: ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՊԱՏՄԱԿԱՆ ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐ

Հին Եկեղեցի 11 դ․

Վրաստան / Ջավախք / Ախալքալաք / Բավրա

Պատմություն
19 դ․

Գյուղատեղիի վերածված Բավրայում 1829-30 թթ.` հայ-կաթոլիկների հաստատման ժամանակ, երբ գյուղացիները դեռևս գտնվում էին նյութական ծանր կացության մեջ և եկեղեցի կառուցելու հնարավորություն չունեին, ձեռնարկում և իրականացնում են տեղում գոյություն ունեցող եկեղեցու նորոգումը (փլված տանիքը փոխարինում են փայտածածկով): ԺԱ դարով թվագրվող և ըստ ամենայնի ի սկզբանե բյուզանդածես այս եկեղեցին բավրացիներին որպես հոգևոր ժողովարան է ծառայել մինչև 1887 թ., երբ տնտեսապես համեմատաբար ամրացած գյուղացիները ձեռնամուխ են լինում նոր, ընդարձակ եկեղեցու կառուցմանը:

Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 96:

Ճարտարապետություն

Թաղածածկ, միանավ եկեղեցին կանգուն է: Կառուցված է համակ սրբատաշ քարով: Վերջինիս հարավից կից է համանման հորինվածքով երկրորդ եկեղեցին, որը տվյալ դեպքում ավելի հարմար է կոչել սրահ-եկեղեցի: Զույգ կառույցները միասին ունեն 8 x 7,9 մ արտաքին չափեր:

Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 96:

Արձանագրություն, Վրաց Մեսրոպատառ, Փորագիր, Հիշատակագրություն

Եկեղեցու արևելյան ճակատից բացված լուսամուտից ներքև.
ქ(რისტ)ე, ა(დი)დე ს(ო)ფრ(ო)ნ. Թարգմ. Քրիստոս, փառավորի՛ր Սոփրոնին:

Brosset M., Mélanges asiatiques. t. II, 2e et 3e1, St. Pétersburg, 1854, էջ 343։ Ростомов И., Ахалкалакский уезд в археологическом отношении.– Сборник Материалов для Описания Местностей и Племен Кавказа, вып. XXV, 1898, էջ 39: Джанашвили М., СМОМПК, XVI, էջ 102: Такайшвили Е., Археологическая экспедиция 1971-го года в южные провинции Грузии, Тбилиси, 1952, էջ 29: ცისკარიშვილი ვ., նշվ. աշխ., էջ 121: “ჯავახეთი. ისტორიულ-ხროთმოძღვრული გზამკვლევი”, էջ 55: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 96-97: Ծանոթ. Մ. Բրոսսեն արձանագրությունը հրատարակել է առանց հապավման նշանների: Վ. Ցիսկարիշվիլին ոճական առանձնահատկությունների հիման վրա արձանագրությունը թվագրել է Ժ-ԺԱ դարերով:

Տեսակը Գրչանկար
Աղբյուրը Գծանկար

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Սեւ-սպիտակ նեգատիվ
Տարեթիվ 1988 — 1989 թթ․

Տեսակը Գրչանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գծանկար

Արձանագրություն, Վրաց Մեսրոպատառ, Փորագիր, Շինարարական

Եկեղեցու արևմտյան պատին.
†. სახ[ელითა] ღმრთისაითა ა(ე)გო ესე ეკლესია წ(მიდა)ჲ ს(ო)ფ(რო)ნის ქონქოლ(ა)ს ძ(ი)ს(ა)თა. Թարգմ. Աստուծո անունով շինվեց այս սուրբ եկեղեցին Սոփրոն Քոնքոլասի որդու (Քոնքոլասձեի) կողմից:

Brosset M., Mélanges asiatiques. t. II, 2e et 3e1, St. Pétersburg, 1854, էջ 343։ Ростомов И., Ахалкалакский уезд в археологическом отношении.– Сборник Материалов для Описания Местностей и Племен Кавказа, вып. XXV, 1898, էջ 38: Такайшвили Е., Археологическая экспедиция 1971-го года в южные провинции Грузии, Тбилиси, 1952, էջ 29։ ცისკარიშვილი ვ., նշվ. աշխ., էջ 122: ბერძენიშვილი ნ., նշվ. աշխ., էջ 107: სილოგავა ვ., სამცხე-ჯავახეთის ისტორიული მუზეუმის ქართული ეპიგრაფიკული ძეგლები, էջ 46, 118, 134: “ჯავახეთი. ისტორიულ-ხროთმოძღვრული გზამკვლევი”, էջ 55: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 97: Ծանոթ. ըստ գրչաոճի` արձանագրությունը թվագրվում է Ժ-ԺԱ դարերով (Такайшвили Е., МАК, вып. XII, էջ 29։ ცისკარიშვილი ვ., ჯავახეთის ეპიგრაფიკა როგორც საისტორიო წყარო, თბილისი, 1959, էջ 122): Վ. Սիլոգավան թվագրել է ավելի ճշգրիտ՝ ԺԱ դ.: Արձանագրությունը հրատարակվում է ըստ Է. Թաղայշվիլու առաջարկած ընթերցման:

Տեսակը Գրչանկար
Աղբյուրը Գծանկար

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Ուղղությունը ⇘ Հարավ-արևելքից
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Սեւ-սպիտակ նեգատիվ
Տարեթիվ 1988 — 1989 թթ․

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Ուղղությունը ⇐ Արևմուտքից
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Սեւ-սպիտակ նեգատիվ
Տարեթիվ 1988 — 1989 թթ․

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը հատված
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Սեւ-սպիտակ նեգատիվ
Տարեթիվ 1988 — 1989 թթ․

Հատված հարավային կողմից կից սրահ-եկեղեցու խորանին հարող մասից:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը ներքին
Ուղղությունը ⇒ Արևելքից
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Սեւ-սպիտակ նեգատիվ
Տարեթիվ 1988 — 1989 թթ․

Հին եկեղեցուն հարավից կից սրահ-եկեղեցու ներքին տեսքը:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը ներքին
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Սեւ-սպիտակ նեգատիվ
Տարեթիվ 1988 — 1989 թթ․

Հարավային ճակատը ներքուստ:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը մանրամաս
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Սեւ-սպիտակ նեգատիվ
Տարեթիվ 1988 — 1989 թթ․

Արևմտյան ճակատի վերնամասում պահպանված վրաց մեսրոպատառ արձանագրությունը:

Տեսակը Չափագրություն
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գծագիր

Հատակագիծ