Սբ. Աստվածածին Եկեղեցի :: ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՊԱՏՄԱԿԱՆ ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐ

Սբ. Աստվածածին Եկեղեցի 1830 — 1856 թթ․

Վրաստան / Ջավախք / Ախալքալաք / Խանդո

Պատմություն
1830 — 1839 թթ․

1830-ականի սկզբներին տեղում պահպանված հին ու քայքայված եկեղեցին նորաբնակ հայերը նորոգել են և օծել Սբ. Աստվածածնի անվամբ (հիշ. 1839 թ.):

Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 457, թ. 42-67։ Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 217:

1840 թ․

1840 թ. հիշվում է նաև Մարկոս ավետարանչի անվամբ:

Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3800, թ. 4։ Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 217:

1856 թ․

Կառույցը` որպես ծխական եկեղեցի, ծառայել է մինչև 1856 թ., այսինքն՝ մինչև նոր ու ընդարձակ Սբ. Խաչ եկեղեցու կառուցումը: Իրականում հին եկեղեցին, որը վերջին օծմամբ փաստորեն դեռևս կրում էր Սբ. Մարկոս ավետարանչի անունը, Ժ-ԺԱ դարերի շինություն է և ի սկզբանե եղել է բյուզանդածես:

Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 217:

Ճարտարապետություն

Կառուցված է համակ սրբատաշ քարերով՝ տեղում արդեն իսկ գոյություն ունեցող մի թևավոր խաչակոթողի վրա: Հարավից և արևմուտքից եկեղեցուն կից է սյունասրահը (արտաքին չափերն են՝ 8,34 x 5,20 մ), որի հարավային պատին արտաքուստ ագուցված է վրաց մեսրոպատառ արձանագրությամբ քարաբեկոր: Վերջինս, ըստ ամենայնի, հին շենքի երեսապատի քարերից էր:

Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 217:

Արձանագրություն, Վրաց Մեսրոպատառ, Փորագիր, Հիշատակագրություն

Արձանագրություն.
ქ(რისტ)ე შ(ეი)წ(ყალე) ფ(Ï³Ù ყ)... | ესმხ... | არა... Թարգմ. Քրիստոս ողորմի՛ր...:

ბერძენიშვილი დ., ნარკვევები საქართველოს ისტორიული გეოგრაფიიდან. ზემო ქართლი - თორი, ჯავახეთი, նշվ. աշխ., էջ 129: “ჯავახეთი. ისტორიული-ხუროთმოძღვრული გზამკვლევი”, էջ 57-58: Սամվել Կարապետյան, Ջավախք, Երևան, 2006, էջ 217: Ծանոթ. Արձանագրության գրչաոճը թույլ է տալիս այն թվագրել Թ-Ժ դարերով: Դ. Բերձենիշվիլու արտահայտած կարծիքը, թե արձանագրությունը Զ-Է դարերի է, համարում ենք անհավանական:

Տեսակը Գրչանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գծանկար

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 1988 — 1989 թթ․

Սրահի հր արտաքին պատի մեջ ագուցված վրաց մեսրոպատառ արձանագրությամբ երեսապատի քարաբեկոր:

Տեսակը Չափագրություն
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գծագիր

Հատակագիծ

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Ուղղությունը ⇙ Հարավ-արևմուտքից
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Սեւ-սպիտակ նեգատիվ
Տարեթիվ 1988 — 1989 թթ․

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը հատված
Ուղղությունը ⇘ Հարավ-արևելքից
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Սեւ-սպիտակ նեգատիվ
Տարեթիվ 1988 — 1989 թթ․

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը հատված
Ուղղությունը ⇓ Հարավից
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 1988 — 1989 թթ․

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Ուղղությունը ⇗ Հյուսիս-արևելքից
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Սեւ-սպիտակ նեգատիվ
Տարեթիվ 1988 — 1989 թթ․

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Ուղղությունը ⇒ Արևելքից
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Սեւ-սպիտակ նեգատիվ
Տարեթիվ 1988 — 1989 թթ․

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Ուղղությունը ⇙ Հարավ-արևմուտքից
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ

Առանց Հուշարձանների պահպանության վարչության կողմից հաստատված վերականգնման նախագծի կամայական վերանորոգումից հետո:

Անվանում	Հիշ. ժամանակը	Ստուգաբանություն
Սբ. Մարկոս ավետարանիչ	1840 թ․