Դպրոց :: ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՊԱՏՄԱԿԱՆ ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐ

Դպրոց

Վրաստան / Ախալցխա

Պատմություն
1834 թ․

1834 թ. Ախալցխայի փաշայության 15 գյուղերում գործում էր մասնավոր 18 դպրոց, որից հայ առաքելական էր 7-ը (7 ուսուցիչ և 76 աշակերտ), հայ կաթողիկե` 5-ը (8 ուսուցիչ և 82 աշակերտ), մահմեդական` 5-ը (5 ուսուցիչ և 54 աշակերտ):

Երիցեանց Աղ., Պատմութիւն 75-ամեայ գոյութեան Ներսիսեան հայոց հոգևոր դպրոցի, հ. 1, Թիֆլիզ, 1898, էջ 275: Սամվել Կարապետյան, Ախալցխա, Երևան, 2008, էջ 14:

1834 թվականին Ախալցխայի գավառում (ներառյալ Ախալցխա քաղաքը) հաշվում էին 5 արական և 2 օրիորդաց դպրոցներ, համապատասխանաբար առաջինները` 20 ուսուցչով և 394 աշակերտով, իսկ երկրորդները` 8 ուսուցիչ-ուսուցչուհիներով և 102 աշակերտուհիներով:

Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 56, ց. 15, գ. 38, թ. 5, 19: Սամվել Կարապետյան, Ախալցխա, Երևան, 2008, էջ 14:

1834 — 1835 թթ․

1834-1835 թվականներին Ախալցխայի գավառում գործում էր մասնավոր 24 դպրոց (9-ը` հայկական, 6-ը` վրացական, 4-ը` թուրքական, 3-ը` հրեական և 2-ը` վրաց-հայկական)` 413 աշակերտով (175 հայ, 125 վրացի, 93 թուրք, 20 այլազգի):

Մաթևոսյան Լ., Ախալցխայի հայկական դպրոցը, Երևան, 2007, էջ 14: Սամվել Կարապետյան, Ախալցխա, Երևան, 2008, էջ 14:

1895 թ․

1895 թ. կառավարության կարգադրությամբ փակվում են կայսրության ողջ տարածքում գործող հայոց դպրոցները: Ռուսական իշխանությունները փորձ են անում տիրապետել նաև եկեղեցական հասույթներին. «Թէ Գօլիցին, թէ Եանօվսկի և թէ ներքին գործերի մինիստր Գօրեմիկին, որ հաւանութիւն տւեց նրանց քայլերին, քաջ գիտեն, որ հայոց դպրոցների կալւածքները կամ եկեղեցու սեփականութիւն են և կամ յատուկ կտակներով ամրապնդած գոյք: Օրինակ, Թիֆլիզի, Ալեքսանդրօպօլի, Ախալցխայի, Բագւի և ուրիշ տեղերի շատ դպրոցներ ունեն մեծ կալւածքներ, որ ստացել են յատուկ կտակներով. և այդ կտակ անողները իրենց հարստութիւնը նւիրել են հայոց եկեղեցական դպրոցին և ոչ թէ առհասարակ որևէ դպրոցի, նրանց գործադրութիւնը յանձնել հայոց հոգևոր իշխանութեան իրաւասութեան և ոչ թէ առհասարակ որևէ մարմնաւոր իշխանութեան...»:

Ակնունի Է., Կովկասեան խաբրիկներ, «Դրօշակ», 1899, N 5, էջ 73: Սամվել Կարապետյան, Ախալցխա, Երևան, 2008, էջ 14:

1905 թ. դպրոցների վերաբացման թույտվությունից հետո` 1911/1912 ուստարում, Ախալցխայի գավառում գործում էր ընդամենը 6 եկեղեցական-ծխական դպրոց:

«Արարատ», 1913, էջ 81: Սամվել Կարապետյան, Ախալցխա, Երևան, 2008, էջ 14:

1931/1932 ուստարում Ախալցխայի շրջանում գործում էր ընդամենը 85 դպրոց (56 թուրքական, 18 հայկական, 9 վրացական և 1 հունական):