Սբ. Աստվածամայր Հայ կաթոլիկ եկեղեցի :: ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՊԱՏՄԱԿԱՆ ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐ

Սբ. Աստվածամայր Հայ կաթոլիկ եկեղեցի

Վրաստան / Ախալցխա / Ուդե

Նորոգություն

Քարաշեն այս եկեղեցու հիմնադրման ստույգ ժամանակն անհայտ է: 2007 թ. երջանիկ պատահականությամբ պահպանված արձանագրությունից հայտնի դարձավ եկեղեցու` 1842 թ. իրականացված մեզ հայտնի առաջին նորոգության մանրամասները:

Սամվել Կարապետյան, Ախալցխա, Երևան, 2008, էջ 289:

Հասարակության միջոցներով եկեղեցին հիմնավոր վերակառուցվել է 1860 թ.: Վերակառուցումներ տեղի են ունեցել նաև 1894 և 1905 թվականներին: Սակայն այլ տեղեկագրերից երևում է, որ վերջին վերակառուցումը տևել է նշյալ տարիների ողջ միջակայքում և դեռ ավելի երկար: 1898 թ. իշխանություններից ստացվել է հայ կաթողիկե նոր եկեղեցի կառուցելու թույլտվությունը, իսկ 1912 թ. վկայված է. «Ախալցխայի գաւառի Ուդէ գիւղի բնակիչների լիազօրների խնդրանաց համաձայն Կովկասի փոխարքան թոյլ տուեց Կովկասեան երկրում, երկու տարվայ ընթացքում կամաւոր հանգանակութիւն կատարել, մինչև 6.000 րուբլի գումարի, յիշեալ գիւղում հայ-կաթօլիկաց եկեղեցի կառուցելու գործի համար»:

«Արձագանք», 1885, N 26, էջ 368: Տե՛ս նաև Օրացոյց եւ պատկեր տօնից, Թիֆլիս, 1916, էջ 79: Վրաստանի զգային դիվան, ֆ. 204, ց. 1, գ. 957, թ. 1-61: «Նոր-Դար», 1898, N 196, էջ 1: «Մշակ», 1912, N 67: Տե՛ս նաև “Закавказье”, 1912, N 81, էջ 3: Սամվել Կարապետյան, Ախալցխա, Երևան, 2008, էջ 289, 291:

Արձանագրություն, Հայերեն, Փորագիր, Նորոգություն 1842 թ․

Եկեղեցու երեսապատի սրբատաշ քար, չափերը` 49 x 26 սմ, 4 տող.
Նորոգեցաւ այս եկե|ղեցի ծախիւք Պետրոսի | Միրաբովին, յամի տեառն 1842: | Տ(է)ր Մխ(իթար):

Սամվել Կարապետյան, Ախալցխա, Երևան, 2008, էջ 289: Ծանոթ. 1990-ական թվականներին տեղի ունեցած վերանորոգման ժամանակ սույն արձանագրությունը, ըստ էության, սոսկ հայերեն լինելու պատճառով որմից հանել և դեն էին շպրտել: 2007 թ. հունիսին ճարտարապետական այլ մանրամասների հետ մեկտեղ (օրինակ` մկրտարանի ավազանը) երեսապատի քառատող արձանագրությամբ այս քարը պատահաբար գտանք եկեղեցու հարավային կողմում գտնվող կիսավեր շինության մեջ:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 2007 թ․

1842 թ. իրականացված եկեղեցու նորոգության մասին պատմող հայերեն արձանագրությունը:

Արձանագրություն, Վրացերեն, Փորագիր, Շինարարական

Սամվել Կարապետյան, Ախալցխա, Երևան, 2008, էջ 292: Ծանոթ. արձանագրության շարահյուսական շեղումները բնագրային են:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 2007 թ․

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Աղբյուրը Սեւ-սպիտակ նեգատիվ
Տարեթիվ 1912 թ․

Սբ. Աստվածամայր եկեղեցին վերակառուցման ընթացքում:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Ուղղությունը ⇖ Հյուսիս-արևմուտքից
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 2007 թ․

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Ուղղությունը ⇙ Հարավ-արևմուտքից
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 2007 թ․

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Ուղղությունը ⇒ Արևելքից
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 2007 թ․

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Ուղղությունը ⇘ Հարավ-արևելքից
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 2007 թ․

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 2007 թ․

Գմբեթը

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 2007 թ․

1990-ական թթ. իրականացված նորոգությունների ընթացքում «ավելորդ» և «անպետք» նկատված ճարտարապետական բեկորներ:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 2007 թ․

Երկատված մկրտարանի ավազանի բեկոր:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը հատված
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 2007 թ․

Հատված միջնադարյան հայկական խաչքարերով զարդարված եկեղեցու շրջապարսպից:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Ուղղությունը ⇓ Հարավից
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ