«Առևտրական» Տպարան :: ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՊԱՏՄԱԿԱՆ ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐ

«Առևտրական» Տպարան 1911 — 1914 թթ․

Թուրքիա / Կիլիկիա / Այնթապ / Այնթապ

Պատմություն
1911 թ․

«Առևտրական» տպարան (1911-1914). փոքրիկ ձեռնաշարժ մեքենայով տպարանը 1911 թ. մարտի 18-ին հիմնադրել է «Ավետիս Խանզետյան և ընկերություն» առևտրական ընկերությունը (հիմն.` 1909 թ., անդամներն էին Վարդանյան վարժարանի շրջանավարտներ Ավետիս Խանզետյանը, Թորոս Պյուլպյուլյանը, Խորեն Վարժապետյանը, Հակոբ Գապպենճյանը և Նազար Գվրյանը): Տպարանը գտնվում էր Սուպուրճու պողոտայում: Մինչ այդ Նազար Գվրյանը տպագրական գործում խորանանալու նպատակով մեկնում է Հալեպ և այնտեղից «երկրորդ մամուլն ալ կը բերէ, նախորդէն քիչ մը մեծ եւ ոտքով շարժող»: Տպարանն ուներ հայերեն, թուրքերեն և ֆրանսերեն տառեր, որոնց տեսակները «Կ. Թ. Գոլէճինէն աւելի ճոխ եւ նոր են»: Գործունեությունը դադարում է Առաջին աշխարհամարտի պատճառով, երբ զինվորագրությունից խուսափելու համար տպարանի վարիչը մեկնում է Ամերիկա: Տպարանում, բացի հրավիրատոմսերից, այցեքարտերից, հայտագրերից, Օսմ. բանկի և առևտրականների թղթերից, հրատարակվել են նաև «Կիլիկյան ճեմարանի հայտագիրը» (1912, 1914 թթ.), Սահակ Բ Խապայան կաթողիկոսի (1902-1939) կոնդակը, «Հիմնական կանոնագիր Վարդանեան ընթացաւարտից միութեան» (1913), «Գոլերա» և «Աղզը Տիւտիւքլու Միքրոպլար» արաբատառ գրքույկները և «Հագիգաթ» կրոնական ամսագիրը (1914):

Պողարեան Գ., Այնթապականք, հ. Ա, Պէյրութ, 1974, էջ 18, 20-21: Սարաֆեան Գ., Պատմութիւն Անթէպի Հայոց, հ. Բ, Լոս Անճէլըս, 1953, էջ 292: Ի դեպ, ճշտվել է, որ «Հագիգաթ» ամսագիրը տպագրվել է «Առևտրական» տպարանում: Էմմա Աբրահամյան, Տպարանները հայոց հայրենիքում, «Վարձք», 2012, N 6, էջ 14: