Տպարան :: ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՊԱՏՄԱԿԱՆ ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐ

Տպարան 1911 թ․

Թուրքիա / Կիլիկիա / Այնթապ / Այնթապ

Պատմություն

Գևորգ Ս. Պալյանը, տեսնելով «Առևտրական» տպարանի գործունեությունը, որոշում է ինքը ևս տպարան բացել. «...տեղական ապրանք տպագրական մամուլ մը շինել տւած էր 1911-ին, զոր տարիի մը չափ բանեցուցած է մերթ Րիւշտի էֆէնտիի եւ մերթ ուրիշ թուրքի մը հետ ընկերակցութեամբ. ինք գրաշարութիւն չէր գիտեր, բայց մեքենան շինել տուողը եւ գործածողն էր. հազիւ տարի մը կաղնիկաղ շարունակեց. մամուլը մեծ մասով տախտակեայ ըլլալէն, ամառը կը թուլնար, ձմեռը ուրիշ տեսակ կըլլար և չէին կրնար շնորհքով գործ մը արտադրել. վերջապէս երեսի վրայ թողուցին»:

Պողարեան Գ., Այնթապականք, հ. Ա, Պէյրութ, 1974, էջ 19: Էմմա Աբրահամյան, Տպարանները հայոց հայրենիքում, «Վարձք», 2012, N 6, էջ 15:

Հարկ է նշել, որ մինչև տպարանների հիմնադրումն Այնթապում թողարկվել են նաև ձեռագիր և խմորատիպ թերթեր և ամսագրեր: Դրանք են՝ «Այնլէպէն» (1872 թ., Ազգային Ներսիսյան վարժարանի սաների հրատ., հայատառ թուրքերեն), «Բիւրակն» (1875 թ., Կիլիկյան գիշերօթիկ վարժարանի ավագ սաների հրատ., հայերեն և հայատառ թուրքերեն), «Եդեմ=Ադեն» (1876 թ., Կիլիկյան գիշերօթիկ դպրոցի կրտսեր սաների հրատ., հայերեն և հայատառ թուրքերեն, խմբ.՝ Վահան Քյուրքճյան), «Շիրակ» (1876 թ., միայն 1 համար, խմբ.` գրող, թղթակից Վահան Քյուրքճյան), «Դրախտ» ամսագրերը (1877-1878 թթ., Սբ. Վարդանանց Մեսրոպյան սաների ընկերության հրատ., խմբ.՝ Վահան Քյուրքճյան), «Սէտայը Հագիգաթ» երկշաբաթյա հանդեսը (մոտ 1878, Կ.Թ. Գոլեճի աշակերտների հրատ.), «Աստղիկ Վարդանեան» (1888-1903, Վարդանյան վարժարանի հրատ., հայերեն և թուրքերեն լեզուներով), «Առաջին քայլեր» ձեռագիր պարբերաթերթը (1897-1900, Ադենական վարժարանի հրատ.), «Դողդոջուն քայլեր» շաբաթաթերթը (1898 թ. սեպտ.-1899 թ. հունիս, հրատ. Հակոբ Տեր-Մելքոնյան): Ի դեպ, «Աստղիկ Վարդանյան»-ը 1903 թ.-ից հրատարակվել է նոր՝ «Խոհեր» անվամբ, իսկ մոտավորապես 1914 թ. լույս է տեսել նաև «Ուսում» խմորատիպ թերթը (Ուսումնասիրաց ընկերակցության հրատ.):

Պողարեան Գ., Այնթապականք, հ. Ա, Պէյրութ, 1974, էջ 8-11: Հայ պարբերական մամուլը (1794-1980), էջ 57, 103: Էմմա Աբրահամյան, Տպարանները հայոց հայրենիքում, «Վարձք», 2012, N 6, էջ 15: