Խլխլան Աղբրի Եկեղեցի :: ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՊԱՏՄԱԿԱՆ ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐ

Խլխլան Աղբրի Եկեղեցի

ՀՀ / Տավուշ / Նոյեմբերյան / Ոսկեպար

Տեղադրություն

Գտնվում է Ոսկեպար գյուղից շուրջ 1 կմ հյուսիս` լայնարձակ տեսարանով հարավահայաց լեռնաճյուղի ոստին` մի մենավոր հացենու հովանու ներքո` ծովի մակերևույթից 1078 մ բարձրության վրա (N 41°05՛37.20՛՛; E 045°02՛41.40՛՛):

Սամվել Կարապետյան, Ոսկեպարի պատմական հուշարձանները, Երևան, 2013, էջ 18:

Պատմություն

Ավելի ոչ թե եկեղեցի, այլ պարզապես խորան ներկայացող շինությունը, ըստ կառուցողական առանձնահատկությունների, թերևս ԺԶ-ԺԷ դարերի կառույց է: Հենց շինարարության ընթացքում էլ խորանի որմերում ագուցվել են կոթողային և գերեզմանական հուշարձաններ (թե՛ ամբողջական և թե՛ բեկորված):

Սամվել Կարապետյան, Ոսկեպարի պատմական հուշարձանները, Երևան, 2013, էջ 18-19:

Ուշագրավ է և հատկանշական, որ առանձնապես աչքի չընկնող այս փոքրիկ հուշարձանում առկա են միմյանցից որոշակի ժամանակահատվածներով զատվող պատմամշակութային չորս փուլերին վերաբերող նյութական մշակույթի հուշարձաններ: Առաջինը Զ-Է դարերով թվագրվող քառակող կոթողի քանդակազարդ մի բեկոր է, որ ագուցված է խորանի արևմտյան ճակատի հյուսիսակողմում: Երկրորդը Թ-ԺԱ դարերին բնորոշ գեղարվեստական և ոճական հատկանիշներով հարդարված խաչքարի բեկոր է: Երրորդը ԺԲ-ԺԳ դարերին վերաբերող մի քանի գեղաքանդակ խաչքար է և խաչքարի բեկորներ, իսկ չորրորդը` ուշմիջնադարյան (ԺԶ-ԺԸ դդ.) խաչքարերի մնացորդներ:

Սամվել Կարապետյան, Ոսկեպարի պատմական հուշարձանները, Երևան, 2013, էջ 19:

Տարբեր դարաշրջաններին վերաբերող կոթողային և գերեզմանական այս հուշարձանների հավաքական ու միատեղ գոյությունը Խլխլան աղբրի մոտ գտնվող «բաց խորան» եկեղեցու որմերում կարծել է տալիս, որ դրանք ի սկզբանե ոչ թե գտնվելիս են եղել նշյալ վայրում, այլ այդտեղ են հավաքվել մերձակա հնավայրերից և հենց պահպանության նպատակով էլ ագուցվել «խորան»-ի որմերում:

Սամվել Կարապետյան, Ոսկեպարի պատմական հուշարձանները, Երևան, 2013, էջ 19:

Ճարտարապետություն

Եկեղեցին ունի սակավադեպ հանդիպող «բաց խորան» հորինվածք (արտաքին չափերն են` 2,30 x 3,03 մ), որը տարածաշրջանում առկա է նաև Աճարկուտ, Բրդաձոր և Խոխմել գյուղերում պահպանված եկեղեցիներում:

Ի դեպ, «բաց խորան» հորինվածքի` մեզ հասած կատարյալ օրինակն է Վայոց ձորի Եղեգիս ավանում գտնվող Զորաց Սբ. Ստեփանոս եկեղեցին: Սամվել Կարապետյան, Ոսկեպարի պատմական հուշարձանները, Երևան, 2013, էջ 18:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 2013 թ․

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը հատված
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 2013 թ․

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 2013 թ․

Տեսակը Չափագրություն
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գծագիր

Հատակագիծ