Սբ. Աստվածածին Եկեղեցի :: ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՊԱՏՄԱԿԱՆ ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐ

Սբ. Աստվածածին Եկեղեցի 1867 թ․

Վրաստան / Կախեթ / Լագոդեխ / Լագոդեխ

Պատմություն
1866 թ․

Դեռևս 1860-ական թվականների կեսին հայերը մտադրվում են Սբ. Աստվածածին անվամբ եկեղեցի կառուցել Լագոդեխի բերդի ներսում:

Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 56, ց. 1, գ. 4065, թ. 14:

1866 թ․

1866 թ. որոշում են գործի անցնել և կառուցել փայտաշեն եկեղեցի:

Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 56, ց. 1, գ. 4065, թ. 8:

1869 թ․

Ի դեպ, չնայած հաստատված նախագիծը ձեռք էր բերվել միայն 1869 թ., այնուամենայնիվ, շինարարական աշխատանքները շարունակում էին ձգձգվել:

Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 4065, թ. 14:

1876 թ․

1876 թ. մի վավերագրում Լագոդեխի եկեղեցին հիշված է «նորաշեն» ձևով, ուստի մինչ այդ նրա կառուցումն արդեն ավարտված է եղել:

Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3868, թ. 75-76:

1923 թ․

Եկեղեցին գործել է մինչև 1923 թ. օգոստոսի 30-ը:

Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 409, ց. 1, գ. 3146, թ. 11: Մեկ այլ վավերագրի համաձայն՝ եկեղեցին փակվել է 1923 թ. մարտին (Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 57, ց. 3, գ. 463, թ. 58):

1985 թ․

1985-1986 թթ. դեռ կանգուն էր: Ավերելուց հետո տեղում սրճարան է կառուցվել:

Սամվել Կարապետյան, Հայերը Կախեթում, Երեւան, 2004, էջ 105:

Հիմնադրում
1867 թ․

Եկեղեցու հիմնադրումը տեղի է ունենում 1867 թ.:

«Նոր-Դար», 1890, № 34, էջ 3, 1899, № 34, էջ 3:

Նորոգություն
1891 թ․

Էական աշխատանքներ կատարվեցին նաև 1891-1893 թթ. ընթացքում. «...ներկայ երեցփոխ պ. Ս. Մատինեանցն երկու տարուայ ընթացքում, բացի մի դրամագլուխ կազմելուց, որ մօտ 400 ր. չափ է, շինել է տուել տեղիս վաճառականների հաշուով նաև եկեղեցու կաթուղիկէն, առաստաղը, լուսամուտները և ամբողջ եկեղեցին էլ սուաղել է տուել...»:

«Նոր-Դար», 1893, № 197, էջ 2:

1894 թ․

Նորոգումները շարունակվել են նաև 1894-ին:

«Նոր-Դար», 1894, № 183, էջ 2:

1911 թ․

1911 թ. Խանում Կալատուզյանցն իր հանգուցյալ ամուսնուն՝ Կոստանդին Մովսիսյան Կալատուզյանցին, նույն գերեզմանոցում թաղելու թույլտվություն ստանալով, փոխարենը 500 ռուբլի ծախսելով նորոգել էր եկեղեցու քայքայված մասերը. «Վերանորոգեցի զանգակատան տանիքը և եկեղեցու ներսի պատերը սուաղել և ներկել տուի ամբողջութեամբ...»:

Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3437, թ. 3: Ի դեպ, Կ. Մ. Կալատուզյանցը սպանվել էր 1910 թ. մարտի 20-ին («Մշակ», 1910, № 98):

1911 թ․

1911 թվականին այրի Եվա Ստեփանոսյան Օթարյանը, համաձայն իր ամուսնու կտակի, 600 ռ. ծախսելով, նորոգել էր եկեղեցու տանիքը, պատերը՝ դրսից, փոխել էր երեք դռները, լուսամուտները և այլն: Փոխարենը թույլտվություն էր ստացել ամուսնու աճյունը ամփոփել գերեզմանատանը՝ եկեղեցու գավթում:

Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3437, թ. 3:

1914 թ․

1914 թ. ապրիլի 26-ին գործակալ Բագրատ քահանա Սուքիասյանցը «Մշակ» լրագրի միջոցով իր շնորհակալությունն էր հայտնել. «Թիֆլիսի պատուաւոր քաղաքացի պպ. Արտաշես Համբարձումեան Էնֆիաճեանին, Սղնախաքաղաքացի Սարգիս Սիմէօնեան Սիմէօնեանցին, Ցղնայ գիւղացի Գրիգոր Գաբրիէլեանին, որոնցից առաջինը իւր հաշւով շինեց աւանիս Ս. Աստուածածին եկեղեցւոյ յատակը տոմիտ քարով, երկրորդն՝ վերնատունը ամբողջովին և երրորդը՝ բեմի վրայ եղած պատկերները. նաև աւանիս ու Ղօբախչ գիւղի այն բարեպաշտ նուիրատուներին, որոնք իրանց տուած լումաներով նպաստեցին եկեղեցուս վերանորոգութեանը»:

Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 227, ց. 1, գ. 639, թ. 26:

1900 թ․

1900 թ. քահանա Բագրատ Սուքիասյանցի հրավերով եկեղեցին նորոգելու մտահոգությամբ ժողով էր գումարվել, և ընտրվել էին տեղացի մի քանի անհատներ՝ նախատեսված աշխատանքները ղեկավարելու համար:

«Մշակ», 1900, № 22, էջ 3:

Քահանա
1900 — 1911 թթ․

Բագրատ Սուքիասյանցը քահանայագործել է 1900-1911 թթ.: Կրոն և երգեցողություն է դասավանդել տեղի դպրոցում: Մեծ է եղել նրա դերը նաև եկեղեցու վերանորոգման գործում:

«Մշակ», 1900, № 22, էջ 3, «Սուրհանդակ», 1911, № 5: :

1923 թ․

1923 թ. հիշվում է քահանա Ղուկաս Տեր-Խաչատրյանը: