Շատախ Գյուղատեղի :: ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՊԱՏՄԱԿԱՆ ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐ

Շատախ Գյուղատեղի

Ադրբեջան / Հյուսիսային Արցախ / Դաշկեսան / Հարցհանգիստ

Տեղադրություն

Գտնվում է Հարցհանգիստ-Խաչակապ գյուղերի միջև՝ առաջինից 2,6 կմ հարավ, Շատախ (Դանայեր) գետակի ձախ ափին, ծովի մակերևույթից 1360-1400 մ բարձրության վրա:

Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երեւան, 2004, էջ 249:

Պատմություն

Եղել է երկրամասի պատմական ու առնվազն վաղ միջնադարից հայաբնակ գյուղերից մեկը: Հայտնի է, որ Պռազյան ազգատոհմը Շատախից փոխադրվել է Խաչակապ:

Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երեւան, 2004, էջ 249:

981 թ․

Այստեղ է հայտնաբերվել Արցախի ստույգ թվագրված (981 թ.) խաչքարերից մեկը:

Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երեւան, 2004, էջ 249:

1621 թ․

Գրավոր աղբյուրներում գյուղն առաջին անգամ հիշատակվում է 1621 թ. «...ի երկիրս Գանջոյ, ի գուղս Շատախ կոչէ, ի դրան Աստուածածնիս...»:

«ԺԷ դարի հայերեն ձեռագրերի հիշատակարաններ», հատոր Բ, կազմեցին` Հակոբյան Վ., Հովհաննիսյան Ա., Երեւան, 1978, էջ 1:
Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 250:

Հուշարձաններ

Գյուղատեղիի հուշարձանները, մասնավորապես՝ խաչքարերը, ժամանակի ընթացքում անխնա թալանվել են շրջակա գյուղերի և առանձնապես Խաչակապի բնակիչների կողմից:

Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երեւան, 2004, էջ 250:

Գրչօջախներ
17 դ․

Շատախի համար առանձնապես ծաղկուն ու բարգավաճ է եղել ԺԷ դարը, երբ այստեղ Հովհաննես, Դավիթ երեցները, Նազար դպիրը և ուրիշներ ստեղծել, կազմել և նորոգել են մի շարք ձեռագրեր:

Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 250:

1627 թ․

1627 թ. Հովհաննես երեց Շատախեցին Խորանաշատի վանահոր պատվերով նորոգել է 1476 թ. գրված մի ավետարան՝ «...ի դրան սբ. նորակնունք Աստուածածնիս...» (գյուղի անունը նշված չէ):

«ԺԷ դարի հայերեն ձեռագրերի հիշատակարաններ», հատոր Բ, կազմեցին` Հակոբյան Վ., Հովհաննիսյան Ա., Երեւան, 1978, էջ 255:
Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 250:

1634 թ․

1634 թ. գրիչ Հովհաննես երեցը հերթական ձեռագիրը հեղինակել էր «...ի յերկիրս Գանձակայ, ի ձորս Գանջայ, ի գիւղն իմ որ կոչի Շատախ: Աւարտեցաւ ի դրան Ս. Կաթուղիկէիս, ...և առաջնորդ սբ. ուխտիս պարոնտէր Մկրտչի...»:

«ԺԷ դարի հայերեն ձեռագրերի հիշատակարաններ», հատոր Բ, կազմեցին` Հակոբյան Վ., Հովհաննիսյան Ա., Երեւան, 1978, էջ 560:
Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 250:

1636 թ․

1636 թ. ձեռագիրը գրվել է. «...ի յերկիրս Գանճայ, ի գիւղս Շատախ, ձեռամբ մեղօք լի Յոհանէս իրիցու ի խնդրու մեծաշուք մէլիք Սիմաւոնին...»:

«ԺԷ դարի հայերեն ձեռագրերի հիշատակարաններ», հատոր Բ, կազմեցին` Հակոբյան Վ., Հովհաննիսյան Ա., Երեւան, 1978, էջ 654:
Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 250:

1637 թ․

1637 թ. դարձյալ Հովհաննեսը, բայց արդեն քահանա՝ «...ի դրան Ս. նորակնունք Աստուածածնի, ի յերկիրս Գանձակոյ, ի ձորս Գանճոյ, ի գիւղս Շատախ կոչեցեալ...», հեղինակել է հերթական ձեռագիրը:

«ԺԷ դարի հայերեն ձեռագրերի հիշատակարաններ», հատոր Բ, կազմեցին` Հակոբյան Վ., Հովհաննիսյան Ա., Երեւան, 1978, էջ 710:
Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 250:

1644 թ․

1644 թ. գրիչ Դավիթ երեցը՝ «...ի յերկիրս Գանձոյ, ի գեղն Շատախ, ի դուռն Աստուածածին եկեղեցւոյ...», հեղինակել է մի ձեռագիր ավետարան:

«ԺԷ դարի հայերեն ձեռագրերի հիշատակարաններ», հատոր Գ, կազմեց` Վազգեն Հակոբյան, Երեւան, 1984, էջ 150-151:
Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 250:

1661 թ․

1661 թ. Շատախի տանուտեր Խաչատուրի պատվերով (ստացող) գրիչ Նազար դպիրը հեղինակել է ևս մեկ ավետարան:

«Ցուցակ ձեռագրաց», հ. Բ, Երևան 1970, էջ 28, ձեռ. N 5072:
Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 250:

1687 թ․

1687 թ. Բարսեղ գրիչը մելիք Հախնազարի ցանկությամբ լրացրել է Հովհաննես Շատախեցու 1636 թ. ստեղծած ձեռագիրը:

«Ցուցակ ձեռագրաց», հ. Ա, Երևան 1965, ձեռ. N 713:
«ԺԷ դարի հայերեն ձեռագրերի հիշատակարաններ», հատոր Բ, կազմեցին` Հակոբյան Վ., Հովհաննիսյան Ա., Երեւան, 1978, էջ 654:
Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 250:

1625 թ․

Շատախեցիներ էին նաև Բանանց (1625 թ.) և Շաքարբեկ (1633 թ.) գյուղերում ստեղծված ձեռագրերի հեղինակները:

«ԺԷ դարի հայերեն ձեռագրերի հիշատակարաններ», հատոր Բ, կազմեցին` Հակոբյան Վ., Հովհաննիսյան Ա., Երեւան, 1978, էջ 186, 531:
«Արձագանք», 1886, N 12, էջ 162:
Սամվել Կարապետյան, Հյուսիսային Արցախ, Երևան, 2004, էջ 250: