Եկեղեցական-ծխական դպրոց :: ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՊԱՏՄԱԿԱՆ ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐ

Եկեղեցական-ծխական դպրոց 1893 թ․

Ադրբեջան (ոչ Արցախ) / Կախ / Կախ

Պատմություն
1893 թ․

Եկեղեցական-ծխական դպրոցի պատմությունը Կախում սկիզբ է առնում 1893-ից: Մինչ այդ հայ երեխաները հաճախում էին գավառապետ Բեհբուտ Շելկովնիկյանի ջանքերով 1874 թ. հիմնադրված արքունի (պետական) դպրոցը. «...որ գլխաւորն է ոչ ունին նոքա (հայերը - Ս. Կ.) զդպրոց եկեղեցական և մանկունք նոցա յաճախելով անդ ի յունադաւանից դպրոցն` զուրկ են միանգամայն ի գիտութիւնէ մայրենի լեզուի և կրօնի ...»: 1893 թ. Կախում հայկական դպրոց բացելու թույլտվություն ստանալու ակնկալիքով հոգաբարձությունը խընդրագիր էր հղել թեմական առաջնորդ Կարապետ սրբազանին:

«Մշակ», 1877, № 44, էջ 2-3: Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 56, ց. 1, գ. 8718, թ. 1-2: «Նոր-Դար», 1893, № 89, էջ 2:

1896 — 1905 թթ․

1896-1905 թթ. կառավարության հրամանով դպրոցը չի գործել: Վերաբացումից հետո արդեն 1909 թ., դպրոցը գտնվում էր նյութական ծանր վիճակում և կանգնած էր փակվելու վտանգի առջև: Վարժուհի Մարիամ Իսրայելյանի հիմնած կանանց ընկերությունը փորձել էր նվիրատվությունների օգնությամբ դպրոցը դուրս բերել այդ վիճակից:

«Սուրհանդակ», 1909, № 41, էջ 3-4:

1909 թ․

1909 թ. շուրջ 70 աշակերտ ունեցող դպրոցի մասին մամուլում նշվել է. «Հինգերորդ տարին է ինչ գոյութիւն ունի մեր եկ.-ծխ. դպրոցը, այժմս նա ունի հինգ բաժանմունք` տեղաւորւած 3 դասարաններում... Դասատուները թւով 3 են` տեղական քահանան, 1 վարժուհի և 1 ուսուցիչ...»:

Իսրայելեան Սարգիս, Կախ Աւանի Հայոց եկեղ. ծխական դպրոցը.– «Սուրհանդակ», 1909, № 39, էջ 3:

1914 թ․

Կրթօջախի հետագա գործունեությունն ապահովվել է Կովկասի Հայոց Բարեգործական Ընկերության Զաքաթալայի բաժանմունքի միջոցներով: 1914 թ. դպրոցն ունեցել է 4 ուսուցիչ և 55 աշակերտ:

Խուդոյան Ս., Արևելահայ դպրոցները 1830-1920 թվականներին, Երևան, 1987, էջ 502:

Դպրոցի հետագա գործունեության վերաբերյալ այլ տվյալներ չունենք: