Սբ. Աստվածածին Վանք :: ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՊԱՏՄԱԿԱՆ ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐ

Սբ. Աստվածածին Վանք

Թուրքիա / Վան / Հայոց Ձոր / Խոսպ

Տեղադրություն

Գտնվում էր գյուղից 1,8 կմ արևմուտք (N 38.17՛14.10՛՛, E 043.19՛03.00՛՛, ծ. մ. 1769 մ). «Յիշեալ գիւղի մօտ, բլրակի մը կատարին շինւած է ս. Աստուածածնի փոքրիկ ու գեղեցիկ վանքը, որը նոյնպէս անտէրութեան մատնւած լինելու պատճառով քայքայւած է...»:

Ա. Մենակ, Հայոց-Ձոր, «Աշխատանք», 1911, N 11, 27 մարտ, էջ 5: Սամվել Կարապետյան, Հայաստանի պատմություն, հ. Ա, Հայոց Ձոր, Երևան, 2015, էջ 104-105:

Պատմություն

Հայկական սրբությունների անարգմանը սովոր մահմեդականների ձեռքը, ի դեմս Վանի Այգեստան թաղամասի բնակիչ Համուտ աղայի և վերջինիս որդիների, 1895 թ. ապրիլի 7-ին հասնում է նաև այս վանքին. «...քիւրդեր Հայոց ձորի մէջ գտնուած Խոսփ գիւղի մօտեր Աստուածածին վանքը մտնելով կը պղծեն. երբ այս մասին տեղւոյս գեր. Առաջնորդի կողմէ հարցապնդում կը լինի կուսակալին, այս վերջինս կը պատասխանէ, թէ Աղթամարայ կաթողիկոսը թող գրէ ինձ, քու խօսքդ չեմ լսեր. անօգնական առաջնորդը կստիպուի լռել...»:

Հովիւ, Տեղեկագիր Վասպուրականի, «Հնչակ», 1895, N 8, 15 յունիս, էջ 72: Սամվել Կարապետյան, Հայաստանի պատմություն, հ. Ա, Հայոց Ձոր, Երևան, 2015, էջ 105:

Նկարագրություն

ԺԷ դարասկզբի կառույց համարվող և կանոնավոր միաբանություն ունեցող Խոսպա Սբ. Աստվածածին վանքը բաղկացած է եղել անգմբեթ, կրկնահարկ եկեղեցուց, շուրջը տարածված «հինաւուրց և նորաւուրց» խաչքարերով գերեզմանոցից, որտեղ պահպանված տապանաքարերից մեկը կրել է 1733 թ. արձանագրություն:

Միրախորեան Մ., Նկարագրական ուղեւորութիւն հայաբնակ գաւառս Արեւելեան Տաճկաստանի, մասն Ա, Կ.Պօլիս, 1884, էջ 184: Տե՛ս նաև «Հանդէս ամսօրեայ», 1942, էջ 168: Բազեան Յ., Համառօտ ստորագրութիւն Հայկաձոր եւ Ոստան գաւառաց, «Սիօն», 1870, էջ 21: Սամվել Կարապետյան, Հայաստանի պատմություն, հ. Ա, Հայոց Ձոր, Երևան, 2015, էջ 105:

1883 թ․

1883 թ. Խոսպա Սբ. Աստվածածին վանքը դեռևս կանգուն էր, սակայն «փակեալ և ամայի...»:

Միրախորեան Մ., Նկարագրական ուղեւորութիւն հայաբնակ գաւառս Արեւելեան Տաճկաստանի, մասն Ա, Կ.Պօլիս, 1884, էջ 184: Սամվել Կարապետյան, Հայաստանի պատմություն, հ. Ա, Հայոց Ձոր, Երևան, 2015, էջ 105:

2004 թ. երբեմնի վանքից այլևս ոչինչ չէր մնացել, իսկ առկա աներևակայելի տակնուվրայությունն արդյունք էր տասնամյակներ շարունակ իրականացված և ամեն բան փոշիացրած անդադրում և մոլագար գանձախուզության:

Սամվել Կարապետյան, Հայաստանի պատմություն, հ. Ա, Հայոց Ձոր, Երևան, 2015, էջ 105:

Արձանագրություններ

Վանքատեղիի տարածքում գտնվեց միայն թերևս եկեղեցու երեսապատի քարերից մեկը, որ կրում էր չորս նվիրատուների անուններ` կից նույնքան խաչաքանդակներին. Գալօ, | Վրամ, Վարթ, | Գ(ո)ւլօ:

Սամվել Կարապետյան, Հայաստանի պատմություն, հ. Ա, Հայոց Ձոր, Երևան, 2015, էջ 105:

Արձանագրություն, Հայերեն, Փորագիր, Հիշատակագրություն

Վանքատեղիի տարածքում գտնվեց միայն թերևս եկեղեցու երեսապատի քարերից մեկը, որ կրում էր չորս նվիրատուների անուններ` կից նույնքան խաչաքանդակներին.
Գալօ, | Վրամ, Վարթ, | Գ(ո)ւլօ:

Սամվել Կարապետյան, Հայաստանի պատմություն, հ. Ա, Հայոց Ձոր, Երևան, 2015, էջ 105:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 2004 թ․

Տեսակը Գրչանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գծագիր
Տարեթիվ 2014 թ․

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 2004 թ․

Տասնամյակներ շարունակ հայերից մնացած գանձերը գտնելու տենդագին եռանդով տակնուվրա արված Սբ. Աստվածածին վանքատեղին

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 2004 թ․