Church :: ARMENIAN HISTORICAL MONUMENTS

Church

Georgia / Javakhk / Akhalkalak / Kartseb

Description
1930 y․

The church of Kartseb stood semi-ruined until the 1930s, but at present only some of its meagre vestiges can be seen. Presumably, at first it used to belong to the Chalcedonian faith, but an Armenian cemetery of the 15th to 17th centuries, still preserved amidst its remnants, attests that it functioned as an Armenian Apostolic sanctuary during this period. The graveyard retains a number of undressed stone slabs, as well as several ornate khachkars, one of which (125 x 65 x 25 centimetres) is thoroughly preserved, although it has been moved from its original position.

Ростомов И., Ахалкалакский уезд в археологическом отношении.– Сборник Материалов для Описания Местностей и Племен Кавказа, вып. XXV, 1898, стр. 10. Կարապետյան Ս., Ջավախքի խաչքարերը, էջ 9։ Karapetian. Samvel, Javakhk, Yerevan, 2011, p. 537.

19 c․

As reported by an eye-witness,7 the church roof had thoroughly collapsed by the late 19th century. Only the parts adjoining the bema were still preserved standing, with the traces of some frescoes seen there. The southern facade of the church used to be engraved with a number of Georgian Mesropian inscriptions which can no longer be found there. Luckily, they were recorded in due time and we are able to present them below.

Ростомов И., Ахалкалакский уезд в археологическом отношении.– Сборник Материалов для Описания Местностей и Племен Кавказа, вып. XXV, 1898, стр. 60-61. Karapetian. Samvel, Javakhk, Yerevan, 2011, p. 537.

Inscription, Georgian Mesropian, Engraved, Construction

Three lines in the Georgian Mesropian original:
პატონსა ყ(უა)რყ(უა)რ(ე)ს გ(აუ)მ(არ)ჯ(ვ)ე ღ(მერთ){ო}. მისითა ბრძ(ა)ნ(ე)ბით(ა)ჲ აღვ(ა)შე(ნე)თ ესე ს(ა)ყდ(არი) ჩ(უე)ნ ქ(ა)რც(ე)ბ(ე)ლთა. Transl.: May God bestow success upon Lord Ghvarghvare. We, the inhabitants of Kartseb, built this church on his order.

Published in: Ростомов И., Ахалкалакский уезд в археологическом отношении.– Сборник Материалов для Описания Местностей и Племен Кавказа, вып. XXV, 1898, стр. 61. ცისკარიშვილი ვ., idem, p. 117. ბერძენიშვილი ნ., idem, p. 115; “ჯავახეთი. ისტორიულ-ხუროთმოძღვრული გზამკვლევი”, էջ 104: Karapetian. Samvel, Javakhk, Yerevan, 2011, p. 537. Misreading: I. Rostomashvili: პატრონისა ყვარყვარის გამარjვებისითა ბრძანებითა აღვაშენეთ რომელი ჩვენ ქარცებელთა. V. Tsiskarishvili published I. Rostomashvili's decipherment without the slightest changes. N. Berdzenishvili offers: პატონსაჲ ყრყრს:: გმjე ღომ | ისითაჲ ბძნბითჲ აღვშე¯თ ესე სყდ მისითა | რი:: ჩ¯ნჲ ქრცბლთა; ბრძანებითა, მისითა... ჩვენ. “jავახეთი. ისტორიულ-ხუროთმოძღვრული გზამკვლევი” has პატრონსა, ბრძანებითა, ჩვენ. Note: The inscription is published in accordance with the decipherment offered by N. Berdzenishvili. Judging from the contents and stylistic peculiarities of the inscription, V. Tsiskarishvili thinks that it could not have been carved earlier than the 14th century. According to I. Rostomashvili and V. Tsiskarishvili, Ghvarghvare is identical to Atabek of Samtskhe Ghvarghvare Jaghetsy, who died in 1361. N. Berdzenishvili and the editorial staff of “ჯავახეთი. ისტორიულ-ხუროთმოძღვრული გზამკვლევი” attribute the inscription to the time-span between the 15th and 16th centuries.

Type Copied Lapidary Inscription
View Exterior
Author Samvel Karapetyan
Source Non-Specified

Inscription, Georgian Mesropian, Engraved, Commemoration

Another three-line inscription reads:
მამის(ა)ს ლ{ა}შ|ქ(ა)რაიძეს მისნი | ცოდვანი შეუნ(დ)|ნეს ღ(მერ)თმ{ა}ნ. Transl.: May the Lord grant atonement for Father Lashkarayidze’s sins.

Ростомов И., Ахалкалакский уезд в археологическом отношении.– Сборник Материалов для Описания Местностей и Племен Кавказа, вып. XXV, 1898, стр. 61. ცისკარიშვილი ვ., idem, p. 117։ ბერძენიშვილი ნ., idem, p. 115. “ჯავახეთი. ისტორიულ-ხუროთმოძღვრული გზამკვლევი”, გვ. 104: Karapetian. Samvel, Javakhk, Yerevan, 2011, p. 539. Misreading: I. Rostomashvili: მამასა, ლაშქრიძეს, ღმერთმანა; V. Tsiskarishvili: მამას, ლაშქრიძეს, ღმერთმანა. Note: The inscription is carved in the Georgian Mesropian Nuskha-Khutsuri script already showing a tendency for shifting to the contemporary Georgian Mkhedruli characters. I. Rostomashvili followed the decipherment offered by E. Taghayshvili. V. Tsiskarishvili re-published I. Rostomashvili’s version without changing anything in it. N. Berdzenishvili and the editorial staff of “ჯავახეთი. ისტორიულ-ხუროთმოძღვრული გზამკვლევი” trace the inscription back to the 15th to 16th centuries.

Type Copied Lapidary Inscription
View Exterior
Author Samvel Karapetyan
Source Non-Specified

Inscription, Georgian Mesropian, Engraved, Commemoration

Four lines in the original Georgian Mesropian script:
ალ(ა)ბის ძ(ე)სა | გ(ა)მგ(ებე)ლსა ოქ|რ(ო)პ(ი)რსა და ჯ|ობინს შ(ეუნდნე)ს ღ(მერთმა)ნ. Transl.: May God have mercy upon Joubin and Alab’s son, overseer Okropir.

Published in: Ростомов И., Ахалкалакский уезд в археологическом отношении.– Сборник Материалов для Описания Местностей и Племен Кавказа, вып. XXV, 1898, стр. 62. ცისკარიშვილი ვ., ჯავახეთის ეპიგრაფიკა როგორც საისტორიო წყარო, თბილისი, 1959, გვ. 118. ბერძენიშვილი ნ., ჯავახეთის 1933 წლის ექსპედიციის დღიური: სის. 1, 1964, გვ. 114. “ჯავახეთი. ისტორიულ-ხუროთმოძღვრული გზამკვლევი”, თბილისი, 2000, გვ. 104: Karapetian. Samvel, Javakhk, Yerevan, 2011, p. 539. Note: The inscription is published according to N. Berdzenishvili’s decipherment. N. Berdzenishvili and the editorial staff of “ჯავახეთი. ისტორიულ-ხუროთმოძღვრული გზამკვლევი” attribute it to the period between the 15th and 16th centuries.

Type Copied Lapidary Inscription
View Exterior
Author Samvel Karapetyan
Source Non-Specified

Type Photo
View `
Author Samvel Karapetyan
Source Black-and-white negative
Date 1988 — 1989 yy․