Սբ. Կարապետ Եկեղեցի :: ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՊԱՏՄԱԿԱՆ ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐ

Սբ. Կարապետ Եկեղեցի 1797 թ․

Վրաստան / Կախեթ / Թելավ / Թելավ

Պատմություն

Եկեղեցու անվան հիշատակությանը հանդիպում ենք նաև 1803 թ. մի վկայագրում. «Ի թուաբերութեան Փրկչին մերոյ 1803 և Հայոց ՌՄԾԲ-ին գերահռչակ սրբոյ վանից առաջնորդ Սարգիս արքեպիսկոպոս զայս վկայականն ետու գրել և ձեռագրել կնքեցի ի հաճութիւն տեսողաց, զի առ տր. հանգուցեալ տր. Գրիգորի թոռն և տր. Սահակի որդի տր. Յարութիւն՝ խոհեմամիտ քահանայս ի պապայն ուրմէ ըստացեալ ունէր երկու տեսակ մասն, որոց մինն էր ի նշխարաց սրբոյն Գէորգայ բազմաչարչար վկայն և մինն սրբոյն Սարգսի՝ քաջ զօրաւարին հանդերձ վկայական թղթով հաստատեցեալ առ Աստուած հանգուցեալ առաջնորդացն Հաղբատայ սրբոյ վանիցն, բայց վկայական թուղթն այն անկանելով ի ջուր եղծեցեալ և պատառոտեալ էր: Այժմ սոյն տր. Յարութիւնս ի սէր և ի պատիւ յիշեալ սրբոցն վասն նոցին պատուական նշխարացն շինեցուցեալ էր գեղեցիկ պահարան արծաթեայ իւրեան հալալ աշխատանօքն, զորս տացէ տր. ի վայելիլ զշնորս նոցին յազգէ յազգ և որդւոց յորդին, վասնորոյ և մեք ըստ ջերմեռանդ խնդրոյ տր. Յարութիւն քահանայիս նորոգեցաք զայն վկայական և ետուք ի ձեռս սորին, զի ունիցի ընդ մասանցն պահպանացեալ ի յեկեղեցւոջ սրբոյ Կարապետի անուամբ կառուցելոյ, որ ի Թէլաւ, որ և անդառնալի բարեխօսութեամբն նոցին լինիցին պահպանացեալք ամենայն փորձութեանց ուխտաւորքն և դիմողքն և կատարեսցի խնդրւածք նոցին: Ամէն գրեցաւ յունիս ԻԶ (26)ին վկայական վերջ: Հաղբատայ սրբոյ վանից միաբան Սարգիս վարդապետ (կնիք), Հաղբատայ սրբոյ վանից յետնեալ միաբան Բաղդասար վարդապետ (կնիք)»:

Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 2569, թ. 8:

1818 թ․

Եկեղեցին արդեն 1818-ին խարխլված ու անօգտագործելի վիճակում էր. «Դարձեալ գոյ եկեղեցի մի կիսակատար կառուցեալ զորմունս և չորեսին սիւնսն մինչև ցոտսն կամարաց քարիւ և բռամբ յանուն սրբոյն Կարապետի, արդեամբ հասարակութեան, յամի 1797, որոյ դրութեան երկայնութիւն տասն և ինն գազ և կէս և լայնութիւն տասն և երկու գազ և կէս, բայց յայժմոյս գոլով արգելեցեալ ի մարմնաւոր կառաւարութենէ»:

Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. գ. 2566, թ. 7:

19 դ․

Հետաքրքրական է, որ այս եկեղեցին հետագա մի քանի տասնամյակներում այլևս չի հիշատակվում, սակայն 1880-ական թվականների վերջերից կրկին հայտնվում է Թելավի հայոց եկեղեցիների ցուցակներում՝ «Սբ. Կարապետ հնաշեն եկեղեցի» անվանումով:

Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. գ. 3896, թ. 6:

Հիմնադրում
1797 թ․

Կառուցվել է 1797 թ.:

Սամվել Կարապետյան, Հայերը Կախեթում, Երեւան, 2004, էջ 76:

Նկարագրություն
1818 թ․

1818 թ. եկեղեցում պահվում էին բազմաթիվ անոթներ, խաչեր, շուրջառներ, աշտանակներ, մեկ տոնացույց, մասունքներ, զանգակ և այլն: