Դպրոց :: ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՊԱՏՄԱԿԱՆ ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐ

Դպրոց 1877 թ․

Ադրբեջան (ոչ Արցախ) / Զաքաթալա / Զաքաթալա

Պատմություն
1877 թ․

Արական և իգական դպրոցների սկզբնավորումը վերաբերում է 1877 թ.:

Սամվել Կարապետյան, Հայերը Կախեթում, Երեւան, 2004, էջ 196:

1953 թ․

Զաքաթալայում ազգային դպրոցը գործել է նաև խորհրդային տարիներին. փակվել 1953 թ.:

Տեղեկությունը ստացել ենք զաքաթալեցի հայերից 1984 թ.: Սամվել Կարապետյան, Հայերը Կախեթում, Երեւան, 2004, էջ 197:

Ստորև ներկայացնում ենք դպրոցի գործունեության համառոտ ժամանակագրությունը.

Թվական	Ուսուցիչ	Աշակերտ	Աշակերտուհի	Նշումներ	Աղբյուր
1877				Բացվել է հունիսի 31-ին:	«Մշակ», 1877, № 93, էջ 2: Տես նաև` «Մանկավարժական թերթ», 1878, № 2, էջ 63: Սամվել Կարապետյան, Հայերը Կախեթում, Երևան, 2004, էջ 196:
1878	1	44			Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3850, թ. 177: Սամվել Կարապետյան, Հայերը Կախեթում, Երևան, 2004, էջ 196:
1878	1	32			Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3850, թ. 130: Սամվել Կարապետյան, Հայերը Կախեթում, Երևան, 2004, էջ 196:
1881		50			Խուդոյան Ս., Արևելահայ դպրոցները 1830-1920 թվականներին, Երևան, 1987, էջ 502: Սամվել Կարապետյան, Հայերը Կախեթում, Երևան, 2004, էջ 196:
1883	2	40			Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3875, 67-68: Սամվել Կարապետյան, Հայերը Կախեթում, Երևան, 2004, էջ 196:
1884				Երկդասյա կարգով, դասավանդում էր Ներսիսյան դպրոցի շրջանավարտ Թադեոս Ատովմյանցը:	Խուդոյան Ս., Արևելահայ դպրոցները 1830-1920 թվականներին, Երևան, 1987, էջ 502: Տե՛ս նաև` Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 35, ց. 1, գ. 51, թ. 2: Սամվել Կարապետյան, Հայերը Կախեթում, Երևան, 2004, էջ 196:
1885				Փակվել է:	Խուդոյան Ս., Արևելահայ դպրոցները 1830-1920 թվականներին, Երևան, 1987, էջ 502: Սամվել Կարապետյան, Հայերը Կախեթում, Երևան, 2004, էջ 196:
1886				Վերաբացվել է:	Խուդոյան Ս., Արևելահայ դպրոցները 1830-1920 թվականներին, Երևան, 1987, էջ 502: Սամվել Կարապետյան, Հայերը Կախեթում, Երևան, 2004, էջ 196:
1887				Դպրոցի շենքը նորոգման կարոտ էր: Դասավանդում էր Գրիգոր Խալաթյանցը:	Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 35, ց. 1, գ. 51, թ. 2, 4: Տես նաև` ֆ. 53, ց. 1, գ. 3887, թ. 141: Սամվել Կարապետյան, Հայերը Կախեթում, Երևան, 2004, էջ 196:
1889		68		Ուսուցիչ` Գ. Մուրադյան: 68 աշակերտից 8-ը ուսումը թողել էին: Ի դեպ, 1890 թ. դպրոցի հոգաբարձությունը ուսուցիչ Գ. Մուրադյանի մասին մի առիթով նշել է. «...մեզ համար պարգև ենք համարում յայդնել մեր խորին շնորհակալութիւնը, որ մեզ ուղարկեցիք մի աւագ ուսուցիչ, որը բացի եկեղեցուց, ուսումնարանից ոչինչ չի ճանաչում և անձնանւէր կերպով աշխատում է մեր որդոց յառաջադիմութեան համար և երկրորդն` պատիւ ունենք յայտնելու, որ պ. Մուրատեան այստեղ գալուց, հոգաբարձութիւնս բացի շնորհակալութիւնից, ոչինչ պատճառ չի ունեցել դժգոհելու նրանից...»: (Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 35, ց. 1, գ. 51, թ. 6):	Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 22, ց. 1, գ. 56, թ. 6: Նաև` ֆ. 35, ց. 1, գ. 51, թ. 6: Սամվել Կարապետյան, Հայերը Կախեթում, Երևան, 2004, էջ 196:
1891		60		Նույն թվի փետրվարին շոշափվել էր Զաքաթալայում բացվելիք օրիորդաց դպրոցի հարցը (ՀԱԱ, ֆ. 35, ց. 1, գ. 51, թ. 10): Ի դեպ, Սբ. Գևորգ եկեղեցու բակը, դպրոցին կից լինելով, փաստորեն, աշակերտությանը ծառայում էր որպես խաղահրապարակ: Ավագ ուսուցիչ Գ. Մուրադյանը 1891 թ. գրավոր մտահոգություն էր հայտնել բակում գտնվող 3 տապանաքարերի (մեկը` ոմն դերձակի, մյուսը` տիկ. Արղությանի 1865 թ., 3-րդն անհայտ) առթիվ ու առաջարկել դրանք «գետնին հավասարեցնել»: (Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 35, ց. 1, գ. 51, թ. 11-12, 20):	Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3889, թ. 140: Սամվել Կարապետյան, Հայերը Կախեթում, Երևան, 2004, էջ 197:
1892		62			Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3891, թ. 112: Սամվել Կարապետյան, Հայերը Կախեթում, Երևան, 2004, էջ 197:
1893				Կազմվել էր կառուցվելիք օրիորդաց դպրոցի նախահաշիվը (3088 ռ.): Հայտնի է, որ օրիորդաց դպրոցի հիմնադրման նպատակով 700 ռ. գումարով (տոկոսներով` 800 ռ.) գնվել էր Սբ. Գևորգ եկեղեցու բակի հողատարածքի մի մասը. «...քաղաքիս մէջ եղած եկեղեցապատկան գետինը ծախսուած է 700 րուբլիով և գործադրուած շինութեան վերայ: Շինութիւնը բաղկացած է առայժմ երկու սենեակից, մեկը` մեծ, որը կարելի է բաժանել երկու սենեակի, միւսը` փոքր, ներքին յարկումն էլ կայ մի փայտետուն» (Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3370, թ. 7):	Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 56, ց. 6, գ. 192, թ. 10: Սամվել Կարապետյան, Հայերը Կախեթում, Երևան, 2004, էջ 197:
1894	3	53	25		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 53, ց. 1, գ. 3895, թ. 99, գ. 3896, թ. 34, 165-166: Սամվել Կարապետյան, Հայերը Կախեթում, Երևան, 2004, էջ 197:
1896				Տարեսկզբին գործել է երկսեռ միդասյա կարգով և նույն թվականին փակվել:	Խուդոյան Ս., Արևելահայ դպրոցները 1830-1920 թվականներին, Երևան, 1987, էջ 502: Սամվել Կարապետյան, Հայերը Կախեթում, Երևան, 2004, էջ 197:
1906				Վերաբացվել է:	Խուդոյան Ս., Արևելահայ դպրոցները 1830-1920 թվականներին, Երևան, 1987, էջ 502: Սամվել Կարապետյան, Հայերը Կախեթում, Երևան, 2004, էջ 197:
1907				Հրավիրյալ ուսուցիչներն էին` Տեր-Հարությունյանը, տիկ. Ս. Տեր-Իսրայելյանը, Մ. քհն. Տեր-Մկրտչյանը և Հ. Խաչատրյանը:	Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 35, ց. 1, գ. 173, թ. 14: Սամվել Կարապետյան, Հայերը Կախեթում, Երևան, 2004, էջ 197:
1908				Դպրոցը երկսեռ-միդասյա էր, ուսուցիչներ էին հրավիրվել՝ Նիկողայոս Ստեփանյան Մանուչարյանցը, Կատարինե Խաչատրյանը, Կարապետ Ադամյանը, Սիրանույշ Պաղատյանը:	Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 35, ց. 1, գ. 387, թ. 47: Սամվել Կարապետյան, Հայերը Կախեթում, Երևան, 2004, էջ 197:
1909	2	75	80		Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 57, ց. 2, գ. 1849, թ. 12: Սամվել Կարապետյան, Հայերը Կախեթում, Երևան, 2004, էջ 197:
1910				Ավագ ուսուցիչն էր՝ Նիկ. Մանուչարյանը:	Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 227, ց. 1, գ. 19, թ. 16: Սամվել Կարապետյան, Հայերը Կախեթում, Երևան, 2004, էջ 197:
1911	2	150	138	Գործել է 3 բաժանմունքով:	Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 35, ց. 1, գ. 682, թ. 57: Սամվել Կարապետյան, Հայերը Կախեթում, Երևան, 2004, էջ 197:
1914	4	181			Խուդոյան Ս., Արևելահայ դպրոցները 1830-1920 թվականներին, Երևան, 1987, էջ 502: Սամվել Կարապետյան, Հայերը Կախեթում, Երևան, 2004, էջ 197: