Սմբատյան Պարիսպ :: ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՊԱՏՄԱԿԱՆ ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐ

Սմբատյան Պարիսպ

Թուրքիա / Կարս / Բաշ-շորագյալ / Անի

Վերականգնում

Պարիսպները վերականգնվել են քանդված հատվածներն առերևույթ կարծես հնին համահունչ, սակայն նկատելի են կոպիտ սխալներ: Այսպես, գլխավոր դարպասին (Ավագ դռանը) կից պարսպին զետեղված է Անիի խորհրդանիշ-զինանշանը: Ըստ հայտնի հին լուսանկարների` այն ուներ հետևյալ պատկերը. սև և նարնջագույն տուֆ քարերի գունային խաղով պատկերված էր խաչ, որը շրջանակի մեջ առնված առյուծի պատկերաքանդակով զինանշանի հովանին էր (այլ խոսքով խաչը քաղաքի պահապանն էր), իսկ զինանշանի աջ և ձախ կողմերում 2-ական լուսամուտներ էին:

Աշոտ Հակոբյան, Հնագիտական պեղումները և հայկական հուշարձանների վերականգնումը Արևմտյան Հայաստանում, «Վարձք», 2011, N 4, էջ 16:

Նախքան նորոգությունը պահպանվել էին միայն առյուծի պատկերաքանդակը և շրջանակի ստորին կեսը: Վերականգնումից հետո պատկերաքանդակն ամփոփվել է պարզ ուղղանկյուն շրջանակի ներքո, իսկ պարսպապատը շարվել է առանց խաչաքանդակի և լուսամուտների:

Աշոտ Հակոբյան, Հնագիտական պեղումները և հայկական հուշարձանների վերականգնումը Արևմտյան Հայաստանում, «Վարձք», 2011, N 4, էջ 16:

Գլխավոր մուտքի աջ կիսակործան աշտարակը ձախակողմում գտնվող համանման աշտարակի նմանությամբ ամբողջացվել է արտաքուստ սրբատաշ շարվածքով, իսկ ներքուստ սրբատաշի փոխարեն շարվել է կոպտատաշ քարերով:

Աշոտ Հակոբյան, Հնագիտական պեղումները և հայկական հուշարձանների վերականգնումը Արևմտյան Հայաստանում, «Վարձք», 2011, N 4, էջ 16:

Զինանշան, Բարձրաքանդակ

Բագրատունյաց թագավորության մայրաքաղաք (961-1045 թթ.) Անիի զինանշանը գտնվում է Սմբատյան պարիսպներից բացված Ավագ մուտքի ճակատին: Պահպանված բազմաթիվ հին լուսանկարները, անշուշտ, միանգամայն բավարար հնարավորություն էին ընձեռում այն նախնական տեսքով վերականգնելու համար, մինչդեռ, ինչպես տեսնում ենք ժամանակակից լուսանկարից, 1990-ական թթ. վերջերին տեղի է ունեցել միտումնավոր աղավաղում: Մասնավորապես ակնհայտ է, որ «վերականգնողներն» առաջնորդվել են ոչ թե գիտական վերականգնման չափանիշներով, այլ հետապնդել են հայկականությունը մատնող նշաններից ազատվելու և յուրացնելու նպատակ: Արդյունքում, բացի հովազի բարձրաքանդակը երիզող շրջանակի պարզեցումից, չի վերականգնվել նաև նրանից վեր առկա խաչը, որը տվյալ դեպքում քաղաքի պահապան խորհրդանիշն էր (հովազի բարձրաքանդակից ցած մնացել են արդեն գոյություն չունեցող խաչի պատվանդանի երեք սև քարերը):

Հայկական հուշարձանների վիճակը Արևմտյան Հայաստանում, «Վարձք», N 2, Երևան, 2010, էջ 61: Տես նաև Սամվել Կարապետյան, Անի 1050, Երևան, 2011, էջ 239:
Սամվել Կարապետյան, Եղեռն՝ եղեռնից հետո, Երևան, 2015, էջ 19:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Արխիվային
Աղբյուրը Սեւ-սպիտակ նեգատիվ
Տարեթիվ 1900 թ․

Բագրատունյաց թագավորության մայրաքաղաք (961-1045 թթ.) Անիի զինանշանը` խաչի հովանի ներքո, Սմբատյան պարիսպներից բացված ավագ մուտքի մոտ:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 2007 թ․

«Վերականգնումից» հետո

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Շահեն Հովսեփյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 2005 թ․

Անիի զինանշանը «Վերականգնումից» հետո

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Արխիվային
Աղբյուրը Սեւ-սպիտակ նեգատիվ
Տարեթիվ 20 դ․

Զինանշանը Ի դարասկզբին

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 2000 թ․

«Վերականգնումից» հետո

Զինանշան, Բարձրաքանդակ

Սամվել Կարապետյան, Անի 1050, Երևան, 2011, էջ 240:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 2011 թ․

Զինանշան պարսպապատի՝ դեպի Իգաձոր նայող ճակատին

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը ընդհանուր
Ուղղությունը ⇑ Հյուսիսից
Հեղինակը Թորոս Թորամանյան
Աղբյուրը Սեւ-սպիտակ նեգատիվ
Տարեթիվ 1900 թ․

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Արխիվային
Աղբյուրը Սեւ-սպիտակ նեգատիվ
Տարեթիվ 1900 — 1910 թթ․

Ավագ դռանը հարող Սմբատյան պարսպապատը

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Ուղղությունը ⇖ Հյուսիս-արևմուտքից
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 2005 թ․

Կարուց դռնից դեպի արևմուտք ձգվող Սմբատյան պարիսպների ընդհանուր տեսքը

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Ուղղությունը ⇐ Արևմուտքից
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 2008 թ․

Սմբատյան պարիսպների հյուսիսարևմտյան հատվածի տեսքն արևմուտքից

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը ներքին
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 2011 թ․

Սմբատյան պարիսպների ներքին տեսքը

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը ներքին
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 2011 թ․

Սմբատյան պարիսպների ներքին տեսքը

Տեսակը Չափագրություն
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Աշոտ Հակոբյան
Աղբյուրը Գծագիր

Սմբատյան պարիսպների սխեմատիկ հատակագիծը

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 2007 թ․

Տիգրան Հոնենցի վանքի արևելյան կողմի պարիսպները

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 2007 թ․

Տիգրան Հոնենցի վանքի արևելյան կողմի պարիսպները

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 2007 թ․

Տիգրան Հոնենցի վանքի արևելյան կողմի պարիսպները

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Արխիվային
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 1900 — 1910 թթ․

Տիգրան Հոնենցի վանքի արևելյան կողմով ձգվող պարիսպները

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Արխիվային
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 1900 — 1910 թթ․

Տիգրան Հոնենցի վանքի հարավային կողմով ձգվող պարիսպները

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Ուղղությունը ⇒ Արևելքից
Հեղինակը Հրայր-Բազե Խաչերյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 2008 թ․