Սբ. Աստվածածին Մատուռ :: ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՊԱՏՄԱԿԱՆ ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐ

Սբ. Աստվածածին Մատուռ

Իրան / Արևմտյան Ատրպատական / Մակու / Ղարաքիլիսա

Տեղադրություն

Ավերակները գտնվում են վանքից հյուսիս` Սբ. Նահատակ մատուռից մոտ 40 մ հարավ-արևմուտք։

Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 183:

Ճարտարապետություն

Ավերված է, պահպանվել են միայն հատակագիծը հուշող պատերի ստորին մասերը։ Ունեցել է արտաքինից գրեթե քառակուսի (4,99 x 4,63 մ) հատակագիծ, միանավ, թաղակապ հորինվածք, կիսաշրջան խորան: Մուտքը բացված է եղել արևմուտքից: Կառուցվել է անմշակ քարով։ Սրբատաշ են միայն անկյունաքարերը։ Քարակույտերի մեջ ընկած են 1 մ բարձրությամբ և 12 սմ հաստությամբ քարակերտ (միակտոր քարից, խաչաքանդակով) դուռը և մուտքի ճակատակալ քարը։

Միակտոր քարե դռներ ունեն նաև Հայաստանի Հանրապետությունում գտնվող որոշ հուշարձաններ, մասնավորապես Գեղարքունիքի մարզի Կարճաղբյուր գյուղի (նախկին Վարդենիսի շրջանում) հյուսիսարևելյան եզրին` Քարե դուռ (Դաշ կափու) անունն ստացած ամրոցի հարավարևմտյան կողմում կառուցված Սբ. Աստվածածին և Սբ. Սարգիս մատուռները: Սրանք կիսագետնափոր շինություններ են և մասնագետների կարծիքով եղել են վերաիմաստավորված նախաքրիստոնեական սրբատեղիներ (տե՛ս Միքայելյան Գ., Սևանի ավազանի կիկլոպյան ամրոցները, Երևան, 1968, էջ 42): Պահպանված քարե դուռ ունի նաև Արագածոտնի մարզի Փարպի գյուղի Ծիրանավոր եկեղեցին, Վանի թագավորության շրջանի (ուրարտական) դամբարաններից մի քանիսը (մանրամասն տե՛ս Հմայակյան Ս., Սանամյան Հովհ., Ուրարտական պաշտամունքային կառույցների և քրիստոնեական սրբավայրերի առնչությունների շուրջ, «Հայոց սրբերը և սրբավայրերը», Երևան, 2001, էջ 222-229): Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 183:

Նկարագրություն
1894 թ․

1894 թ. մատուռի վերաբերմամբ նշվել է. «Գլուխը բաց Ա(ստուա)ծածին կամ նահատակութեան տեղի փոքրիկ մատրան նկարագիրը։ Հարաւային պատի երկարութիւնը՝ 7 արշին, լայնութիւնը՝ 2 արշ., 8 վերշ.։ Սոյն մատրան արեւմտեան քարէ դռան մեծութիւնը` բարձր. 1 ար., 7 վ., լայնութիւն 13 վ., հաստութիւն 2 վերշոկ։ Մեծութ. մատրան մէջտեղ 5 ար. 4 վ., լայնութ. 4 ար. 8 վեր.։ Դռնատեղի մեծի լայնութ. 12 վ., բարձր. 1 ար. 7 վ.»:

Դադեան Խ., Տեղեկագիր սրբոյն Թադէոսի Առաքելոյ վանուց, 1894, անտիպ (Հայաստանի ազգային դիվան, ֆ. 319, ց. 1, գ. 108, թ. 32)։ Արմեն Հախնազարյան, Արտազի երեք վանքերը, Երևան, 2012, էջ 183:

Տեսակը Չափագրություն
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Արմեն Հախնազարյան
Աղբյուրը Գծագիր

Սբ. Աստվածածին կամ Նահատակության տեղի փոքր մատուռի հատակագիծն ու հարավային ճակատը (չափ.` ճարտ. դր. Արմեն Հախնազարյանի)

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Ուղղությունը ⇘ Հարավ-արևելքից
Հեղինակը Արմեն Հախնազարյան
Աղբյուրը Սեւ-սպիտակ նեգատիվ

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Ուղղությունը ⇙ Հարավ-արևմուտքից
Հեղինակը Արմեն Հախնազարյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ

Անվանում	Հիշ. ժամանակը	Ստուգաբանություն
Նահատակության տեղի փոքր մատուռ