Սբ. Երրորդություն Եկեղեցի :: ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՊԱՏՄԱԿԱՆ ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐ

Սբ. Երրորդություն Եկեղեցի 1862 թ․

Վրաստան / Կախեթ / Թելավ / Թելավ

Տեղադրություն
1862 թ․

Գտնվում է քաղաքի նոր գերեզմանոցում:

Սամվել Կարապետյան, Հայերը Կախեթում, Երեւան, 2004, էջ 81:

Պատմություն
1923 թ․

Եկեղեցին փակվել է 1923 թ.:

Հայաստանի ազգային արխիվ, ֆ. 57, ց. 3, գ. 525, թ. 120-121:

1862 թ․

Թելավի հայոց՝ թվով հինգերորդ եկեղեցին է: Կառուցման մասին պատմող արձանագրությունը թեև չի պահպանվել, բայց, բարեբախտաբար, ժամանակին այն ընդօրինակված ու հրատարակված է եղել. «...պ. Ղաղոյ Թադոսեանց տեսեալ, թէ բազմաթիւ բնակիչք վերին թաղի չունելով եկեղեցի յամենայն դէպս դիմեն ի հեռաւոր եկեղեցիս քաղաքին... ընտրեաց նախ զյարմարաւոր տեղի շինութեան նոր եկեղեցւոյ իւր սեպհական ծախիւք ի նոր գերեզմանատան քաղաքիս մերձ իւր շինած աղբերն, պատրաստեաց ամենայն հարկաւոր նիւթերը շինութեան, ի ձեռս բերեալ զձևակերպութիւն նոր եկեղեցւոյ, ետ փորել զհիմն նորա և ի 30 յունիսի արժանապատիւ գործակատարն տեղւոյս Խաչատուր աւագ քահանայն Սուքիասեանց հանդերձ ուխտիւք եկեղեցւոյ ընդ այլ միաբան քահանայից մեծաւ և փառաւոր հանդիսիւ օրհնեաց զհիմն եկեղեցւոյն, և ըստ աւուր պատշաճին խօսեցաւ... Ապա ի հիմունս նորաշէն եկեղեցւոյս եդաւ կապարեայ տախտակ այսու արձանագրութեամբ՝ Ի ժամանակս կայսերութեան Ռուսաց Աղեքսանդրի Բ եւ ի հայրապետութեան Ամենայն Հայոց Տ.Տ. Մատթեոսի Ա եղեւ հիմնարկութիւն շինութեան սուրբ Երրորդութեան տաճարիս ի ձեռն Թէլավու քաղաքացի Ղաղօյի Եսայեան Թադոսեանց վասն փրկութեան հոգւոյն եւ արեւշատութեան որդւոց իւրոց ի 1862 ամի եւ Ազգային ՌՅԺԱ: Շինութիւնն օր ըստ օրէ առաջ է գնում և մեծ յոյս ունիմք փութով տեսանել աւարտումն շինութեան այս նորաշէն տաճարին...»:

«Մեղու Հայաստանի», 1862, № 35, էջ 3:

Վավերագրերում Սբ. Երրորդություն եկեղեցին բազմիցս հիշվում է որպես գերեզմանատան եկեղեցի:

Սամվել Կարապետյան, Հայերը Կախեթում, Երեւան, 2004, էջ 81:

Ճարտարապետություն
1862 թ․

Եկեղեցին երկթեք ծածկով միանավ շենք է: Թաղակապ տանիքը ներքուստ պահում են երկու զույգ որմնասյուների վրա հենված թաղակիր կամարները: Արևելքում կիսաշրջանաձև եզրագծով խորանն է, որի երկու կողմերում կան մեկական ավանդատներ: Ունի երեք մուտք՝ բացված արևմուտքից, հյուսիսից և հարավից: Ներքուստ հյուսիսային պատի մեջ՝ իր ավանդական տեղում է մկրտարանի ավազանը: Արևմտյան ճակտոնի գագաթին սրածայր վեղարով ավարտվող փոքրիկ զանգակատունն է: Արտաքուստ որմերը զարդարված են որմնակամարաշարով: Եկեղեցին կառուցված է աղյուսով, գետաքարով ու կրաշաղախով: Արտաքին չափերն են՝ 14,05 x 8,85 մ:

Սամվել Կարապետյան, Հայերը Կախեթում, Երևան, 2004, էջ 80-81:

Հիմնադրում
1862 թ․

Հիմնադրվել է 1862 թ.:

«Մեղու Հայաստանի», 1862, № 35, էջ 3:

Նորոգություն
1888 թ․

1888 թ. վախճանված Բաղդասար Բաղդոյանի հիշատակին (Թելավի հայոց դպրոցների հոգաբարձուն էր և առևտրական տան հիմնադիրը) 50 ռուբ. էին նվիրել Սբ. Երրորդություն եկեղեցու նորոգման համար:

«Մշակ», 1888, № 74, էջ 2։

Նկարագրություն

Եկեղեցու շուրջ սփռված տապանաքարերի վրա կան արձանագրություններ:

Սամվել Կարապետյան, Հայերը Կախեթում, Երեւան, 2004, էջ 81:

Արձանագրություն, Հայերեն, Փորագիր, Շինարարական 1862 թ․

Եկեղեցու պատին, առանձին քարի վրա փորագրված է եղել շինարարական արձանանգրությունը, որը ներկայումս չի պահպանվել:
Ի ժամանակս կայսերութեան Ռուսաց Աղեքսանդրի Բ եւ ի հայրապետութեան Ամենայն Հայոց Տ.Տ. Մատթեոսի Ա եղեւ հիմնարկութիւն շինութեան սուրբ Երրորդութեան տաճարիս ի ձեռն Թէլավու քաղաքացի Ղաղօյի Եսայեան Թադոսեանց վասն փրկութեան հոգւոյն եւ արեւշատութեան որդւոց իւրոց ի 1862 ամի եւ Ազգային ՌՅԺԱ:

«Մեղու Հայաստանի», 1862, № 35, էջ 3:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Ուղղությունը ⇓ Հարավից
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 1988 — 1992 թթ․

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Ուղղությունը ⇒ Արևելքից
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Սեւ-սպիտակ նեգատիվ
Տարեթիվ 1988 — 1992 թթ․

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը հատված
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Սեւ-սպիտակ նեգատիվ
Տարեթիվ 1988 — 1992 թթ․

Արևմտյան մուտքի առջև գտնվող շիրմաքարեր:

Տեսակը Լուսանկար
Տեսքը արտաքին
Հեղինակը Սամվել Կարապետյան
Աղբյուրը Գունավոր նեգատիվ
Տարեթիվ 1988 — 1992 թթ․

Անվանում	Հիշ. ժամանակը	Ստուգաբանություն
Գերեզմանատան